Adina puspè è l'Infra – la possessura da l'infrastructura da la plazza aviatica regiunala Samedan – stada en la critica. Tar il project d'engrondir e modernisar la plazza aviatica èn diversas chaussas idas sutsura. Cunzunt ils custs en quest connex han procurà per discussiuns. Involvads èn in debachel èn ils suandants trais gremis:
- la cumissiun administrativa (organ operativ)
- la conferenza da la plazza aviatica (ils commembers da las vischnancas, pia l’organ il pli aut da l'Infra)
- la cumissiun sindicala
Tut ils fauxpas en connex cun il project tematisescha in rapport da la cumissiun da l'Infra plazza aviatica Samedan, che RTR ha pudì leger. Plinavant ha la conferenza da la plazza aviatica incumbensà in expert extern per analisar l’agir durant ils onns 2017 fin 2022. Quel demussa gist pliras mancanzas gravantas tar ils responsabels da l'Infra ed è vegnì tar las medemas conclusiuns sco la cumissiun da gestiun.
Cumpetenzas èn vegnidas surpassadas
Uschia na haja la cumissiun administrativa – l’organ operativ – betg resguardà ils statuts e las leschas cun schlargiar massivamain il project da sanaziun. Enstagl dals oriund 22 milliuns francs – ch'eran vegnì approva da la populaziun da l’Engiadin’Ota l’onn 2017 – èn ils custs numnadamain vegnids schlargiads sin 88 milliuns francs.
Quai che la populaziun ha decidì n'è betg vegnì respectà.
Cun approvar quest schlargiament dal project n'haja la conferenza da la plazza aviatica – pia l’organ il pli aut da la Infra – betg resguardà ses duair da surveglianza. E malgrà ch'ils custs da planisaziun èn vegnids surpassà pliras giadas, na dettia anc adina betg in project en il rom da l'incumbensa dal pievel ch'è realisabel. L'incumbensa saja pia vegnida ignorada en aspects essenzials, stat scrit en il rapport extern.
Nagins organs da controlla avant il 2022
Tenor la cumissiun da gestiun n'è l'Infra strusch vegnida controllada internamain. L'organ da controlla da la plazza aviatica regiunala Samedan – ch'è duai controllar las cifras dals quints annuals – na saja gnanc stà occupà, ubain betg stà activ avant il 2022. Quai stat scrit en il rapport extern. Pir a partir dal cumenzament dal 2022 è la cumissiun da gestiun activa èn la constellaziun actuala. Ils gremis n'hajan pia betg controllà u surveglià in l'auter.
Era la circulaziun d'infurmaziuns cun la cumissiun administrativa na saja deplorablamain insumma betg stada dada al cumenzament dal project. La politica d'infurmaziun dals posts responsabels saja vinavant «betg cuntentaivla». I na dettia nagin mecanissem da controlla intern ch'avess pudì evitar tals fauxpas.
Communicaziun «catastrofala»
Central punct da la critica è era la communicaziun tranter ils trais gremis involvads durant la perioda dal 2017 fin il 2022. Quella saja tenor il rapport extern stada tut auter ch'optimala.
La communicaziun n'era betg avant maun e n'è fin uss betg buna.
Schegea che la communicaziun duess – cun las cundiziuns, structuras ed leschas existentas – ensasez funcziunar, n'èsi betg reussì als trais gremis – da collavurar. Era sch’il rapport sa basa sin ils onns 2017 fin 2022, crititgescha la cumissiun da gestiun era la collavuraziun actuala. La communicaziun tranter ils dus organs saja mediocra e pliras dumondas na sajan anc betg vegnidas respundidas. Da principi, propona la cumissiun in stop dal project per sclerir structuras alternativas.
Raps da planisaziun èn pers
Il quint annual da l’onn 2023 porta glisch en il stgir quai che pertutga il debachel da planisaziun e quant ch’i pudess custar las votantas ed ils votants da l’Engiadin’Ota. La fin da l’onn passà sa muntan ils custs da planisaziun sin 6.5 milliuns francs. 5.5 milliuns èn vegnids scrits giu – cun gronda probabladad pia pers.
Il quint dal 2022 n'è anc adina betg approvà
Il quint da l'onn 2022 na vul la cumissiun da gestiun plinavant betg prender giu. Ella recumonda a la conferenza da la plazza aviatica da betg approvar il quint da l'onn 2022. I dettia dumondas avertas tar la surdada d'incumbensas. In post da revisiun extern haja sustegnì quellas ponderaziuns.
La cumpetenza dals gremis è messa en dumonda.
«Tar las expensas ch'èn vegnidas fatgas, spezialmain tar ils posts da bilantscha, n'avain nus insumma naginas infurmaziuns davart las cundiziuns da las offertas, decisiuns da surdadas, contracts e resultats da las lavurs», stat scrit en il rapport. E las dumondas en quest connex «n'hajan betg pudì vegnir discutadas», scriva la cumissiun.
Datti in responsabel per il debachel?
Sbagls sajan tenor il rapport extern vegnì fatgs en tuts reguards. Il giurist ed autur dal rapport ch'ha analisà la situaziun, Stefan Wehrensberg, descriva la situaziun sco «panna collectiva» – in culpant principal na dettia betg en quest cas. Tuttina manegia el che la structura da l’organisaziun è da principi buna.
Il president da la conferenza da la plazza aviatica – Christian Brantschen – na snega betg las rinfatschas che la culpa saja tar tuts involvads. Ils commembers da la conferenza sajan stads naivs e memia pauc critics ed activs en il passà. Schegea che els n'hajan betg gì invista en ils documents da la cumissiun administrativa stoppian er els pia surprender ina part da la responsabladad per quest debachel. Però betg be els, mabain era l’organ da controlla na saja betg stà activ e betg surprendì responsabladad. L’organisaziun piglia tenor Christian Brantschen serius las rinfatschas ed haja gia fatg intginas adattaziuns.
La cumissiun da gestiun admonescha che las incumbensas e las responsabladads da tuts involvads stoppian vegnir definidas meglier, avant ch'i possia vegnir lavurà vinavant.
Planisaziun dal project cuntinuescha
Malgrà l'enitra situaziun debaculusa cuntinuescha la planisaziun dal project da modernisaziun da la plazza aviatica. Sco Mario Cavigelli – il president da la cumissiun administrativa – ha ditg, hajan ins elavurà durant l’ultim onn ina proposta redimensiunada per il project. Actualmain vegnia lavurà vi da la basa da decisiun per las instanzas pertutgadas. La realisaziun dal concept prevesa in'ulteriura votaziun da la populaziun che saja prevesida l’onn 2025.
