Siglir tar il cuntegn

Radio Alpin cunter Somedia Per il mument dastga Somedia duvrar vinavant «Radio Grischa»

La Dretgira commerziala da Turitg ha refusà pretensiuns da Schawinski e Bühler da scumandar a la Somedia da duvrar il num «Radio Grischa». La dumonda davart il num n'è dentant anc betg sclerida. La Somedia e Schawinski/Bühler interpreteschan la sentenzia cumplettamain different.

Roger Schawinski e Stefan Bühler vulevan scumandar a la Somedia da duvrar il num «Radio Grischa». Plinavant duai ella retrair sia dumonda da registraziun da la marca. Pervia dal squitsch da temp – Schawinski e Bühler vulan a partir dal 2025 sez far «Radio Grischa» – duai la decisiun crudar spert. La Dretgira commerziala da Turitg ha uss dentant refusà quellas pretaisas. Tenor la sentenzia – ch'è per mauns dad RTR – manchia tant ina prognosa principala sco er ina prognosa da disavantatg. Quellas fissan dentant necessarias. Las dumondas da Schawinski e Bühler vegnan perquai refusadas. La decisiun n'è anc betg en vigur legala. Ella po anc vegnir tratga vinavant al Tribunal federal.

Ils derschaders scrivan vinavant: La dumonda enturn la marca «Radio Grischa» e tgi che dastga duvrar ella saja cumplexa. Definitivamain possia quella dumonda be vegnir sclerida en ina procedura principala. Sche la Somedia stuess gia uss retrair sia dumonda – quai che Schawinski e Bühler pretendevan – perdessan els tut tenor tscherts dretgs. Ina decisiun provisorica da la Dretgira commerziala a favur da Schawinski e Bühler vegniss uschia quasi definitiva, uschia ils derschaders. La dumonda davart la marca «Radio Grischa» n'è pia anc betg sclerida.

audio
Per tadlar: Curt e cumpact
ord RTR Audio dals 30.08.2024. Maletg: Keystone
laschar ir. Durada: 1 minuta 22 Secundas.

Differentas interpretaziuns

La Somedia celebrescha la decisiun da la dretgira sco victoria davart il dretg da marca. Sco ch’il concern da medias scriva, n'hajan ins mai dà si ils dretgs vi dal num. Tenor la dretgira vegnia il num «Radio Grischa» anc savens duvrà da la populaziun e vegnia era duvrà da quels che fan il radio. Perquai haja la dretgira decidì ch'ils dretgs dal num restan tar la Somedia.

L'istorgia dal Radio Grischa

Avrir la box Serrar la box

Il 1988 ha Radio Grischa cumenzà ad emetter. Igl è stà l'emprim radio privat en il Grischun ch'ha emess en trais linguas durant 24 uras. Svelt è el daventà cult.

Il 2015 ha la possessura Somedia lura laschà svanir il num Radio Grischa e remplazzà quel cun Radio Südostschweiz. Quai tranter auter cun l'argument ch'i sa fa meglier cun l'entira purschida da la chasa da medias ed era cun il territori d'emetter che cumpiglia betg mo il Grischun, mabain l'entira Svizra Sidorientala.

La decisiun actuala vesa Roger Schawinski auter. Envers l’agentura da novitads SDA di el ch'il num dal dretg da marca na saja betg decis. Tar la decisiun da la Dretgira commerziala da Turitg saja be ì per duvrar il num da firma «Radio Grischa AG». Quel possia la Somedia vinavant nizzegiar. Davart l’utilisaziun da la marca «Radio Grischa» stoppia dentant decider in’autra instanza, numnadamain l’Institut federal da proprietad intellectuala. Quella decisiun saja anc pendenta.

Cun la dumonda davart la concessiun – pia tgenin dals dus emetturs che survegn raps da la Confederaziun – n'ha questa dispita da far nagut.


Preistorgia: Per tge vai insumma?

audio
Preistorgia: La Somedia sto defender il num «Radio Grischa».
ord Actualitad dals 24.05.2024. Maletg: Keystone
laschar ir. Durada: 4 minutas 23 Secundas.

Ils dus fundaturs da Radio Alpin avevan incumbensà in biro da retschertga – cun sedia a Brüssel e filiala a Turitg – da cumprovar che la Somedia n'haja betg pli duvrà il num «Radio Grischa» commerzialmain ils ultims tschintg onns. Fiss quai il cas, dastgass la concurrenza duvrar il num. Ed exact cun quella argumentaziun avevan Schawinski e Bühler dumandà uffizialmain tar l'institut responsabel a Berna per la proprietad intellectuala da stizzar la marca «Radio Grischa». Uschia ch'els pudessan duvrar il num per lur nov radio.

I n'era en mintga cas betg l'intenziun da provotgar, mabain fitg simpel: Dapi nov onns n'è el betg pli vegnì duvrà, nus essan da l'avis ch'i saja in bun num, Radio Grischa e Grischun, quai sa fa.
Autur: Stefan Bühler cuniniziant Radio Alpin

Ultra da quai vuleva il nov radio privat era gist sa chasar en las anteriuras localitads da Radio Grischa en la Via commerciala a Cuira. Els avevan piglià a fit quellas. Là nua ch'ils collavuraturs e las collavuraturas da Radio Grischa avevan il 2008 anc festivà d'avair gudagnà il cumbat per la concessiun cunter Schwinski e Bühler. Ch'els sajan en quellas localitads, saja stadas ina casualitad da fortuna, di Stefan Bühler.

Il conter da la Somedia

Per Silvio Lebrument – il mainafatschenta da la Somedia – èsi stà in pau curius che Roger Schawinski veglia profitar cun la marca «Radio Grischa» d'insatge ch'era gia avant maun e ch'era vegnì creà d'auters. Cunzunt perquai che Schawinski pretendia gugent d'avair inventà insatge e d'esser piunier. Quai n'haja el betg propi chapì, agiunta Lebrument. E la marca «Radio Grischa» saja adina stada part da Radio Südostschweiz.

La reacziun da la Somedia: La firma Obersee Nachrichten – ch'ediva fin avant in temp anc ina gasetta – ha la Somedia tenor il register da commerzi numnà enturn avant curt en la «Radio Grischa SA».

Igl ha dà duas raschuns. L'Obersee Nachrichten AG n'edescha nagina gasetta pli, quai era sia intenziun. La segunda raschun è che nus lain duvrar vinavant il num Radio Grischa. Perquai avain nus fatg la Radio Grischa SA or da las Oberseenachrichten. In pitschen conter, gea.
Autur: Silvio Lebrument mainafatschenta Somedia

L'intenziun da la Radio Grischa SA saja da far radio, di Lebrument. Els sajan en ina dispita da concessiun e perquai saja da spetgar tge resultat ch'i dettia là. Els vegnian ad elavurar differents concepts durant quest temp, il «Radio Grischa» vegnia però ad exister en ina u l'autra furma.

Tenor Stefan Bühler è quai uss simplamain in ulteriur cas giuridic ch'igl è da tractar. I na saja però betg exclus ch'ins chattia insacura puspè in consens durant ils process davant dretgira. Els veglian però vinavant il num «Radio Grischa». Vi da quai na sa midia nagut, ha ditg il cuniniziant dal nov radio privat.

Co vinavant en il hic-hac giuridic?

Tgi che dastga duvrar il num ch'omadus lessan, han las dretgiras da decider. Pendent è però er anc il recurs che la Somedia ha fatg al Tribunal administrativ federal cunter la decisiun da l'Uffizi federal da communicaziun (Bakom) d'insumma dar la concessiun al Radio Alpin.

Ina decisiun en quest connex pudessi dar l'atun. Sche la dretgira refusa il recurs, lura è il cas giud maisa e Radio Südostschweiz perda definitivamain la concessiun. Uschia avess il nov radio privat segirtad da planisaziun ch'ils daners or da la taxa da radio e televisiun vegnissan e pudess cumenzar a recrutar persunal per sias bun 20 plazzas. Segirtad dapli u damain – Roger Schawinski e Stefan Bühler lessan gia quest onn investir bun in milliun francs per endrizzar il nov radio.

Cas cuntrari – pia sche la dretgira accepta il recurs da la Somedia – pudess lur concessiun actuala da RSO vegnir prolungada e la decisiun finala sa retardass. Tuttina avess era Radio Alpin sia concessiun e pudess cumenzar ad emetter il prim da schaner 2025. Uschia pudessi esser ch'i dat l'onn proxim dus radios privats en il Grischun. Lura dessi però anc in problem da schliar, numandamain quel dal plaz sin la rait da DAB. Là hai il mument numnadamain be plaz per in emettur privat en il Grischun.

Tecnicamain è la SRG SSR responsabla per la rait da DAB en il Grischun. Quai fa in pau pli speziala la situaziun cunquai ch'en auters chantuns èn firmas privatas responsablas per la rait. Opziuns cun dus radios privats fissan:

  • La SRG SSR na fa nagin contract cun RSO. RSO n'ha nagina pussaivladad pli d'emetter en il Grischun.
  • La SRG SSR ed RSO fan in contract. I dovra in cumpromiss da reducir la qualitad d'emetter per che tuts hajan plaz.
  • La SRG SSR stritga in da ses agens emetturs or da la rait grischuna.

Questa discussiun n'è però anc betg manada.

RTR actualitad 17:00 / Telesguard 17:40

Artitgels legids il pli savens