Siglir tar il cuntegn
audio
DAB+ en Grischun – i vegn pli stretg
Or da Actualitad dals 12.03.2024. Maletg: Keystone
laschar ir. Durada: 7 minutas 19 Secundas.

RSO e Radio Alpin Sin la rait da DAB+ vegni pli stretg

Il futur vulan dus radios privats emetter en il Grischun: Radio Südostschweiz e Radio Alpin. Radio Alpin ha survegnì il schaner la concessiun dal BAKOM. Cunter questa surdada fa Somedia però recurs. Cun u senza concessiun vul la Somedia cuntinuar ad emetter ses RSO. Tge capita sche la glista d'emetturs da radio vegn pli lunga e co funcziuna quai tecnicamain? Uschè simpel n'èsi betg, sco retschertgas da RTR mussan.

Tge ch'è capità fin uss

Avrir la box Serrar la box
  • Mez schaner ha il BAKOM (l'uffizi federal da communicaziun) surdà la concessiun per la regiun Svizra Sidorientala e Glaruna a Radio Alpin da Roger Schawinski e Stefan Bühler.
  • La concessiun vala davent dal 2024 fin il 2034.
  • Tgi che survegn la concessiun, survegn er 2,8 milliuns francs da la Confederaziun.
  • La Somedia ha pers la concessiun e sa dosta perquai giuridicamain. La Somedia ha fatg recurs cunter la decisiun dal BAKOM.

Tschentar giu il svegliarin, far ina duscha, ir en cuschina per far in café e semtgar l'ensolver – e tschentar en il radio. Per bleras e blers tutga tadlar radio tar la rutina da la bun'ura. Ins smatga sin il pum dal radio, tscherna il radio favurit e fatg èsi. En la rutina dal mintgadi fan probablamain ils paucs da nus patratgs davart la tecnologia ch'i dovra per tadlar radio. Ma i dovra ella. E quella sa numna DAB+. Sch'ins po tscherner il futur tant Radio Alpin sco er RSO en la glista d'emetturs da radio dependa da l'infrastructura tecnica.

Fin che la musica vegn or dal radio

Ozendi è DAB+ il standard da radio (UKW datti anc enfin la fin dal 2026). DAB munta «Digital Audio Broadcasting», ils signals da radio vegnan derasads a moda digitala sur l'aria, independentamain da l'internet. Tuna simpel, n'èsi però betg. En l'entira Svizra datti pliras raits che cuvran mintgamai ina regiun gronda.

  • Per l'ina è la SRG.SSR incumbensada da la Confederaziun da cuvrir l'entira Svizra cun DAB+, quai fa ella cun quatter raits che vegnan era numnadas «ensembles». En quests ensembles derasa la SRG.SSR per regla ses agens emetturs.
  • Per l'autra gestiuneschan fatschentas privatas raits da DAB+. Quellas derasan en lur ensembles mintgamai emetturs privats.

Impurtant da savair: Il plaz è limità. Ensembles han be plaz per emetter in tschert dumber d'emetturs.

Il volumen da datas ch'ins po transferir [il plaz] è limità. Quel vali da reparter sin ils differents emetturs.
Autur: Marco Derighetti commember direcziun generala SRG.SSR

L'excepziun Grischun

Il Grischun è la suletta regiun en Svizra nua che nagina fatschenta privata gestiunescha ina rait da DAB+. Sulet il nord dal Grischun profitescha anc da las raits cunfinantas. Faschain in exempel: Tgi ch'è da viadi cun l'auto da Turitg vers Surselva po tadlar in emettur privat sco Radio Energy enfin en la regiun da Cuira via DAB+. Pli u main a partir da Laax datti adina dapli interrupziuns. La raschun è la topografia. Perquai n'èsi era betg pussaivel da tadlar in emettur privat sco Radio Energy u Radio 24 a Samedan.

Ditg simpel e salop: Culms custan

Avrir la box Serrar la box

Fertant ch'ins cuntanscha en la Bassa cun 1 antenna fin a 1 milliun persunas, dovran ins en in chantun martgà da culms e valladas numerusas antennas per cuntanscher radund 200'000 persunas.

Ina pussaivla raschun daco ch'i na dat en Grischun nagina rait gestiunada d'ina fatschenta privata è pia la rentabilitad.

Ina situaziun sumeglianta datti en il Tessin. Là cuvran las raits privatas quasi be il territori per lung da las duas axas da traffic principalas (A2 ed A13). La rait da la SRG percunter cuvra l'entir territori tessinais.

RSO cun privilegis – almain fin uss

Il sulet radio privat ch'ins po tadlar en l'entir Grischun è RSO. Tenor incumbensa da la Confederaziun è la SRG.SSR obligada da metter a disposiziun a RSO in plaz en sia atgna rait. Gudogna Radio Alpin definitivamain la concessiun lura n'ha RSO nagin privilegi pli. L'emettur che survegn la concessiun, retschaiva er il dretg per in plaz en la rait, sco il BAKOM ha confermà sin dumonda da RTR. Ditg concret: Sche RSO perda la concessiun, perda RSO er in plaz en la rait da la SRG.SSR e stat qua cun ils mauns vids.

Questas ensainas na paran betg da far impressiun a la chasa da medias Somedia. Il directur Silvio Lebrument è segir da gudagnar il recurs pendent ed uschia era salvar la concessiun ed il plaz en la rait.

Nus na giain betg da quai anora che nus perdessan noss plaz. Nus essan dapi blers onns clients da la SRG.SSR.
Autur: Silvio Lebrument Directur Somedia

Co vinavant?

Cunquai ch'il spazi en la rait ch'i dat en Grischun è limità, sa tschenta la dumonda tgi che decida tgi che dastga far part e tgi betg. Questa decisiun giascha en ils mauns da la SRG.SSR, sco il BAKOM ha confermà sin dumonda envers RTR. I dat trais scenaris pussaivels, sche Radio Alpin survegn definitivamain la concessiun:

  • La SRG.SSR na fa nagin contract cun RSO. RSO n'ha nagina pussaivladad pli d'emetter en il Grischun.
  • La SRG.SSR ed RSO fan in contract. I dovra in cumpromiss da reducir la qualitad d'emetter.
  • La SRG.SSR stritga in da ses agens emetturs or da la rait grischuna.

La SRG.SSR haja la pussaivladad da far in contract cun Somedia, na stoppia però betg. Tecnicamain haja avunda capacitads per integrar Radio Alpin ed era laschar RSO en la rait. Quai muntass però che la qualitad perdess.

Pli probabel na vegn la SRG.SSR betg ad excluder il partenari da blers onns. Critic vegni, sche anc dapli acturs mussan interess. Lura vegn la prioritad cartaivlamain ad esser tar ils radios concessiunads.
Autur: Marco Derighetti commember direcziun generala SRG.SSR

Resumà pon ins dir: L'infrastructura tecnica tanscha da principi per porscher plazza a Radio Alpin ed a RSO. Però dovra quai anc tractativas enfin ch'ins po baiver la bun'ura ses café e selecziunar sin il radio DAB+ tranter Radio Alpin ed RSO. E quest chapitel n'ha anc betg cumenzà.

RTR actualitad 12:00

Artitgels legids il pli savens