Situaziun actuala e svilup da commembers
RTR: Co è la situaziun actuala dals chors en il Grischun?
Gian-Reto Trepp: Il Grischun ha ina ferma cultura da chors ch'è da gronda impurtanza per l'entira Svizra. Spezialmain en il territori linguistic rumantsch èn da chattar blers cumponists impurtants, tranter auter Gion Antoni Derungs, Benedetg e Tumasch Dolf, Gion Balzer Casanova u era cumponists contemporans sco p. ex. Gion Andrea Casanova u Flavio Bundi. Musica da quests cumponists vegn chantada gugent e savens en l'entira Svizra ed er en l'exteriur. Questa colliaziun cun las chanzuns sa mussa er la situaziun intacta e variada da chors en il Grischun.
Datti svilups tar il dumber da commembers e tge sfidas vesais Vus en quest connex?
Il dumber da commembras e commembers da l'Uniun chantunala da chant dal Grischun è dapi onns stabil (var 120 chors commembers). Quai è da valitar en general fitg positiv. Tar autras uniuns chantunalas na sa reduceschan las cifras betg per part, singulas uniuns chantunalas vegnan schizunt schliadas. L'Uniun chantunala da chant dal Grischun ha (anc) in fundament ferm e stabil. Er sch'adina puspè chors extreschan, pon ins tuttina er registrar regularmain novs chors.
Èn ils chors posiziunads bain u datti difficultads da recrutar la generaziun giuvna?
Ils chors han problems sumegliants sco autras uniuns da temp liber: I daventa pli ditg pli difficil da gudagnar d'ina vart avunda commembers per la suprastanza. Plinavant datti da l'autra vart er chors che cumbattan cun lur existenza. I dat dentant er adina puspè novs chors.
Legraivel è era ch'i dat en il Grischun fitg buns chors da giuvenils (p.ex. chor da giuvenils grischun, ensemble vocal incantanti) e chors d'uffants e ch'i vegn scolà cuntinuadamain chantaduras e chantadurs giuvens. Igl è dentant savens difficil per uniuns da sa drizzar a quels giuvens, perquai che quels n'èn (anc) betg liads al lieu e na pon betg sa participar a las emprovas regularas. Ils chors èn damai dumandads per chattar novas furmas da commembranza u d'emprova, per exempel chors da project.
Iniziativas per promover la commembranza en in chor
Tge mesiras e tge iniziativas fa l'associaziun per render pli attractiv il chantar en chors, spezialmain per persunas pli giuvnas?
L'uniun ha tenor ils statuts da promover la giuventetgna ed il chant entras la collavuraziun cun uniuns (scolas, scolas da musica e.u.v.) che han las medemas finamiras. L'uniun ha pia en emprima lingia da intermediar il chant da chors sco ina activitad moderna, variada, preziusa ed attractiva.
Datti programs u cooperaziuns spezialas per survegnir novs commembers e per motivar existents?
Durant la pandemia da corona è vegnida instradada l’iniziativa «Klappe auf». Chors d’uffants e da giuvenils, ma era scolas èn vegnids envidads da coreografar, registrar ed inoltrar ina chanzun sin video. Ils products èn vegnids valitads d’ina giuria. Savens vesev'ins il chantar en il chor sco privel per la sanadad e sco contagius. Cun quai project han ins pudì mussar la vart positiva dal chantar communabel.
El è co-president da l'Uniun chantunala da chors e responsabel per las finanzas. L'uniun chantunala è vegnida fundada il 1852 a Cuira. Finamira da quella è la scolaziun e furmaziun da manaders da chors, chantadurs e chantaduras sco era da suprastanzas da chors.
Projects ed activitads spezialas
Lavurais Vus vi da projects spezials che rinforzan l'interess per ils chors e che han forsa era ina vart innovativa?
Actualmain è l'uniun occupada da metter sias structuras sin in stadi modern. Igl è planisà da sa focussar anc pli fitg sin las sfidas actualas, sco novs formats da chant, curs da perfecziunament p.ex. er per lavur en suprastanza, etc. I sa tracta qua dentant pir d'ideas e betg anc da projects concrets.
En noss archiv da musica èn da chattar nundumbraivlas registraziuns da chors - en spezial chors rumantschs e grischuns.
Per pudair abunar quest podcast duvrais Vus ina software cumpatibla cun podcast u ina app. Sche Vossa app n'è betg en la glista sura, lura pudais copiar la feed URL manual en Vossa app da podcast u software.
Planisaziun da festas da chant e concurrenzas
Datti festas da chant planisadas, concurrenzas u autras occurrenzas musicalas ch’èn d’impurtanza per ils chors en il Grischun?
Cun la festa da chant 2018 a Chiavenna («Rezia cantat») è vegnida realisada ina festa da chant surregiunala e sur ils cunfins ora che ha mussà las fassettas da la musica da chors dal Grischun e da l’Italia dal Nord. Er la proxima festa da chant che vegn ad avair lieu la primavaira 2027 en il Partenz duai vegnir enritgida cun formats innovativs e moderns. Las planisaziuns èn instradadas.
Tge finamiras ha l'uniun cun quels events?
Cun questas festas duai vegnir cuntanschida d'ina vart la finamira definida tenor ils statuts «da tgirar la colliaziun da las chantaduras e dals chantadurs en il chantun». Da l'autra vart duain talas occurrenzas era dar als chors ina clera finamira per lavurar sur in lung temp vi da las chanzuns. Talas occurrenzas porschan la pussaivladad da preschentar questa lavur ad ina giuria d'expertas e d'experts e davant il public. Inscunters da chors da differents geners e da differentas vegliadetgnas dattan er impuls prezius per la lavur da chor. Cun talas occurrenzas duai er il public vesair l'impurtanza dals chors e da las musicas da chors.
Collavuraziun cun las scolas ed ils programs da giuventetgna
Datti plans per ina collavuraziun cun scolas u programs spezials per la giuventetgna per motivar a temp ils uffants e la giuventetgna da chantar? Tge experientschas avais Vus fatg fin ussa cun quai?
En scolinas e scolas vegni chantà en il rom da l'instrucziun da musica obligatorica. Plinavant datti chors d'uffants che vegnan creads da persunas d'instrucziun e che fan provas sur mezdi u suenter la scola. Ina collavuraziun concreta cun las scolas n'exista betg il mument, in'excepziun fa la collavuraziun cun scolas da musica, nua ch'i dat chors d'uffants e da giuvenils. Ultra da quai duess il chant vegnir promovì en las famiglias. Uschia pon ins motivar gia baud ils uffants da chantar.
Scolaziun e promoziun da dirigents
Co vul l'uniun tractar il problem da la mancanza da dirigents? Datti iniziativas, resp. plans?
L'uniun organisescha regularmain curs per dirigents da chors che duain pussibilitar a chantaduras e chantadurs da manar in chor. Alternantamain ha lieu in curs da basa ed in curs avanzà. L'atun cumenza in curs avanzà cun 13 participants. Il curs è damai occupà ora.
Igl è dentant suenter la responsabladad da las participantas e dals participants dal curs da sa decider da surpigliar in chor. Sco uniun pudain nus dentant – cun ina buna scolaziun – motivar las participantas ed ils participants da sa decider per quest pass.
Consultaziun da tecnologias digitalas
Quant enavant profitescha l'uniun da tecnologias digitalas, p.ex. per far emprovas online, per medias socialas, per cuntanscher commembers e public?
Sco ch'igl è sa mussà durant la pandemia da corona, n'èn las emprovas online strusch ina substituziun per provas fisicas al lieu. L'uniun sa stenta dentant da pudair esser preschenta en las medias socialas ed en l'internet. Quai è dentant er cumbinà cun gronds sforzs dal temp. Ils commembers da la direcziun èn tuts activs en uffizi d'onur, uschia ch'igl vegn fatg il pussaivel.