L'onn passa hai dà en il Grischun grondas sfidas d'occupar tut las plazzas da scolastas e scolasts. Per porscher a mintga uffant ina persuna d'instrucziun han blers mainascolas stuì nizzegiar mesiras sco engaschar persunal senza la dretga qualificaziun u midadas entaifer la scola.
Anc adina han ils mainascolas sfidas da chattar scolastas e scolasts. L'avrigl hai dà ina discussiun davart la mancanza da magistraglia. Sco retschertgas da RTR mussan, è la situaziun a la fin da l'onn da scola en pliras scolas tendida.
Be cun mesiras spezialas
La scola da Glion ha chattà per mintga classa ina persuna d'instrucziun. Ma quai na vul betg dir che tut las plazzas sajan occupadas sco quai ch’igl è intenziunà. Ins haja stuì nizzegiar tut las pussaivladads per segirar il manaschi da scola.
Sco il mainascola Silvio Dietrich di, sajan las sfidas stadas pli grondas che l'onn passà, schizunt uschè grondas sco anc mai. Els hajan mess ensemen duas scolas, augmentà pensums, incumbensà ina persuna senza diplom ed uschia spargnà ina plazza da 100%. Cunzunt grev saja da chattar persunas d'instrucziun rumantschas:
Nus na vegnin betg d'occupar tut quellas plazzas tenor giavisch e quai n'avain nus fin uss propi anc mai gì.
Er tenor Mario Rauch, mainascola da la scola da Scuol, è la situaziun pli acuta che l’onn passà. Els hajan pudì occupar tuttas plazzas. Ma quai haja duvrà ina gronda schonglada interna, pliras magistras hajan augmentà lur pensums per surpigliar incumbensas supplementaras. Els n'hajan anc mai gì ina situaziun uschè acuta.
Uschè paucas annunzias sco anc mai
Remartgabel è che plirs mainascolas han ditg, ch’els na retschaivian prest naginas annunzias per plazzas. A Jörg Bühler da Surses haja cunzunt fatg mal il venter ch’el n’haja gì nagina annunzia per la plazza da scolina. I saja stà be fortuna d’avair occupà questa plazza.
I va tut sur contacts e sur empruvar.
Chantun di: nagina mancanza, mabain ina sfida
Chantal Marti-Müller, la manadra da l’uffizi per la scola populara e da sport, di, ch’ins na possia betg discurrer d’ina mancanza. En Grischun datti var 2'600 persunas d’instrucziun e per il mument datti 15 plazzas libras. La situaziun per recrutar magistraglia saja dentant ina sfida.
In aspect che maina tar questa sfida è che bleras persunas lavuran parzialmain. En media dovri dus enfin trais persunas per occupar ina plazza cumplaina. Uschia stoppian ins cumenzar baud a guardar ed organisar tgi che savess surpigliar questas plazzas.
La proxima sfida spetga
Ils mainascolas n’han betg mo da cumbatter cun mancanza da magistraglia, er las plazzas da mainascola èn d'occupar. En il Grischun han plirs mainascola disditg la plazza ubain èn vegnids pensiunads. L’Uniun da mainascolas ha l’onn passà ensemen cun l’Uniun da scolastas e scolasts fatg ina retschertga sche tut las plazzas da scolastas e scolasts sajan vegnidas occupadas. Quest onn na datti nagina enquista. Sco Silvio Dietrich, il president da l’Uniun da mainascolas ha confermà envers RTR, hajan ins gì memia bler da far cun tschertgar magistras e n’haja uschia betg gì la capacitad d'anc sa fatschentar da statisticas.
Resumà hai dà fitg grondas sfidas, pli grondas che l’onn passà, ed ils mainascola e las mainascola accentueschan quant cletg ch’igl hajan gì e quant leds ch’i sajan d’avair occupà las plazzas.
Numerar la situaziun
La retschertga dad RTR n'è betg represchentativa. Quai èn impressiuns or da la situaziun actuala en las scolas. Cifras represchentativas che lubeschan in giudicament vast ed objectiv da la situaziun na datti betg. Cifras da l'Uffizi federal per statistica mussan dentant ch'i dovra en l'entira Svizra dapli scolastas e scolasts.
Vacanzas da stad – en tut il chantun different
Tenor la lescha da scola dal chantun èn mo regladas las vacanzas d’atun e d’enviern. Uschia pon las scolas decider sez cura ch’ellas vulan far vacanzas da stad, e perquai datti era differenzas en il Grischun. Per exempel han las valladas dal sid e parts da la Surselva gia entschet l’ultima emna da zercladur cun las vacanzas da stad. Sco era la gronda part dal chantun, tranter auter la gronda part dal Partenz, da la regiun Plessur, la regiun Landquart, regiun dal Rain Posteriur, Val Alvra, l’Engiadina Bassa, vischnancas sisum la Surselva e la Bregaglia. La gronda part da la Engiadin’Ota e la regiun enturn Tavau ed Arosa cumenzan alura pir in'emna pli tard las vacanzas.
Or da l'archv: Tge spetgan ils uffants da lur scolastas e scolasts?
