Siglir tar il cuntegn

Premi Nobel da chemia Onurà per la perscrutaziun davart la structura da proteins

Il premi Nobel da chemia va quest onn a trais perscrutaders da proteins. Ina mesadad al biochemicher american David Baker per il design da protein sustegnì dal computer. L'autra mesadad va a Demis Hassabis e John Jumper da la Gronda Britannia per la prognosa da structuras cumplexas da proteins cun agid d'intelligenza artifiziala. Quai ha communitgà l'institut da Karolinska a Stockholm.

Scuverta revoluziunara

Tenor l'academia è gartegià a Baker quai ch’è quasi nunpussaivel – il svilup d'ina sort da proteins dal tuttafatg nova. Hassabis e Jumper hajan sviluppà in model d'intelligenza artifiziala per schliar in vegl problem ch’i dat gia dapi decennis – la previsiun da las structuras cumplexas da proteins. Tenor tuttas duas scuvertas datti in potenzial enorm per il Comité dal Premi Nobel: la diversitad da la vita mussia la capacitad remartgabla dals proteins sco utensils chemics.

«Ina da las scuvertas che vegnan undradas quest onn pertutga la construcziun da proteins spectaculars. L'autra tracta l'accumpliment d'in siemi da 50 onns: la prognosa da structuras da protein ord lur sequenzas d'acid aminus. Tuttas duas scuvertas avran pussaivladads enormas», ha ditg il parsura dal Comité da Nobel per chemia Heiner Linke.

«AlphaFold2» sa predir structuras da proteins

Baker, naschì il 1962 a Seattle, aveva creà per l'emprima giada il 2003 in nov protein or d'acids aminus. Dapi lura haja sia gruppa da lavur producì blers ulteriurs proteins che vegnian tranter auter duvrads per la farmazia e per ils vaccins, hai gì num.

Hassabis, naschì il 1976 a Londra, e Jumper, naschì il 1985 a Little Rock en ils Stadis Unids da l'America, han preschentà l'onn 2020 il model dad IA «AlphaFold2». Cun agid da quel sa laschan predir las structuras praticamain da tut ils 200 milliuns proteins enconuschents fin uss. La IA saja vegnida utilisada d’umans en 190 differents pajais, scriva il comité Nobel. Quai possia per exempel gidar da sclerir resistenzas a l'antibiotica u da duvrar encims per eliminar material sintetic sco p.ex plastic.

Hassabis è il schef da la firma affiliada da Google DeepMind ch'è spezialisada sin IA. Jumper è là scienzià senior. Dacurt è el vegnì dumbrà dal Time Magazine tar las 100 persunas cun la pli gronda influenza en il mund da l'IA.

Il premi Nobel è dotà cun var 900'000 francs e vegn surdà ils 10 da december. Gievgia vegn dà enconuschent tgi che survegn il premi Nobel da litteratura.

RTR novitads 12:00

Artitgels legids il pli savens