Siglir tar il cuntegn

Freestyle WM 2025 350 kilograms café e 22'000 stortins per atletas ed voluntaris

L'Engiadin'Ota è actualmain la culissa per ils campiunadis mundials da freestyle. Ils organisaturs speran che la concurrenza sportiva portia a lunga vista in effect positiv per l'economia ed il turissem. Qua chattais diversas invistas davos las culissas.

Per stgars 800 voluntaris, 1'500 atlets ed atletas e radund 70’000 aspectaturs ed aspectaturas dovri avunda mangiativas e bavrondas. Tonnas material vegnan perquai transportadas als trais lieus: Corviglia, Corvatsch e la schanza olimpica. Qua intginas cifras per vesair las dimensiuns:

  • 350 kilograms café e 22’000 stortins entaifer 10 dis per atlets e voluntaris
  • 1’600 pasts per di per voluntaris ed atletas, quai vul dir enfin 300 kilograms charn, enfin 150 kilograms tartuffels, pasta u ris ed anc circa 80 kilograms verdura

Per ils giasts datti als divers lieus stans ch'èn per part privats e per part da l’organisaziun. Patrick Schraemli è part dal comité d’organisaziun e possessur da restaurants ed 'ina fatschenta da catering en Engiadina. Tenor el è la pli gronda sfida durant ils campiunadis mundials da freestyle il transport: Tar ils stans sin la Corviglia sto la rauba vegnir transportada cun il helicopter e cun maschinas da pista. E sch'insatge vegn emblidà, sto il team ir per quai cun skis – quai han els gia stuì far. Al stan sur la pista da Salastrains a la fin da la cursa da ski- e snowboardcross lavura la figlia, Alessandra Schraemli cun dus cuschinunz ed anc auters commembers da la famiglia. Per ella è quai in spezial viadi da lavur: cun skis e cun pendicularas. Era la lavur è tut autra che quella ch’ella fa normalmain en il biro da l’affar dals geniturs. Ma i saja bel dad esser direct en contact cun ils giasts.

Co guardan las legendas sin il svilup da snowboard?

Ils onns otganta è il trend da snowboard vegnì sur l’Atlantic en Svizra ed er en il Grischun. Spert èn ils emprims fanatics da quest nov sport s’organisà en pitschen clubs ed han cumenzà ad experimentar cun il snowboard. E spert han er ils snowboardists grischuns gì success. Cla Mosca da Scuol per exempel è vegnì l’onn 1993 l’emprim campiun mundial cun il snowboard alpin. Paucs onns pli tard ha Gian Simmen dad Arosa procurà per ina surpraisa. Tar ils Gieus Olimpics l’onn 1998 a Nagano ha el curunà sia carriera cun il titel dal campiun olimpic en la mesapipa.

Mosca e Simmen eran las emprimas legendas da snowboard grischuns. Anc oz, quasi trenta onns suenter lur gronds success, persequiteschan els anc adina il sport da snowboard e constattan che quel ha fatg durant ils ultims trais decennis in enorm svilup. Oz è tut bler pli professiunal, bler pli atletic e bler pli spectacular sco anc durant ils onns novanta.

Suenter in'emna: organisaturs tiran facit positiv

Avrir la box Serrar la box

Ils organisaturs dals campiunadis mundials da freestyle en l'Engiadina tiran ina bilantscha positiva da l'emprima emna. 60'000 persunas hajan visità las concurrenzas. Surtut quai che pertutgia las disciplinas a l'ur hajan ins cuntanschì bleras aspectaturas ed aspectaturs, ha ditg il schef da communicaziun Roberto Rivola. Il punct culminant da fin qua saja stà il skicross da la sonda cun millis da giasts. Per questa fin d'emna hajan ins plinavant ina auta cudischaziun dals tickets. Guardà sur tut ils events quinta la regiun cun 50'000 ulteriuras pernottaziuns ch'ils campiunadis genereschan.

Scolas admiran ils sigls sin ils Aerials

Era la gievgia, ils 27 da mars, vegn puspè sa mesirà en pliras disciplinas: sper ils sigls dals freeskiers sur la schanza dal Big Air a San Murezzan u ils trics da snowboard sin la halfpipe sin il Corvatsch ha tranter auter era lieu la concurrenza d'aerials sin la Corviglia.

Jau chat quai fenomenal ch’els fan sigls uschè auts ed uschè blers saltos.
scolar primar da Zuoz

Diversas classas da scola èn stadas live al lieu per guardar ils sigls dals atlets e las atletas d'aerials – tranter ellas era la quarta enfin sisavla classa da la scola primara da Zuoz. Plain entusiassem e smirvegl animeschan ils scolars e las scolaras da Zuoz ils profis durant ses sigls impressiunants.

Jau faschess mai quai, perquai ch'i pudess dar blers accidents.
scolar primar da Zuoz

Da pudair guardar la concurrenza direct al lieu è insatge tut spezial per ils uffants – in di che vegn a restar en memoria. Per finir quest bel di giaudan ils scolars e las scolaras da Zuoz anc sez las pistas a Corvegl.

Sport è be ina part da l'event – l'autra è musica e show

La show na duai betg mo avair lieu sin las pistas, mabain era sin il palc. Quel è sin l’areal da la schanza olimpica a San Murezzan. Bunamain 20 artists ed artistas arrivan en las dus emnas als campiunadis mundials, per exempel Sido, SDP, Finch, Pat Burgener, Milky Chance e Stress.

Luigi Massé è il responsabel per ils concerts e per las ceremonias da medaglia. Durant questas duas emnas è el permanentamain en gir e surtut vi dal telefon a coordinar e delegar. La lavur ha dentant gia cumenzà avant in onn. Da lez temp ha el cumenzà a liar artists ed artistas per l'event – tar intgins èsi ì plirs mais enfin che tut era fatg giu.

2 milliuns francs per artistas ed artists e tecnica

D’eleger la musica n'era betg simpel, manegia il commember dal comité d’organisaziun. Ils fans da Freestyle e la glieud en l'Engiadina hajan divers gusts ed aspectativas. Sch’el e ses team han elegì ils dretgs nums, sa mussa suenter l'event en las cifras. L’organisaziun sto surpigliar ils custs d’alloschi ed era il nutriment, vitiers vegnan las gaschas.

Tenor Luigi Massé fan la tecnica e las artistas ed artists per ils concerts ora 8-12% da l’entir budget. Tar 22 milliuns francs budget èn quai enturn 2 milliuns francs. Tar quai tutga era ils giavischs spezials. Il principal saja bler alcohol. Autras chaussas na po el tradir, dentant di el ch'i correspundia als clischés.

Ils campiunadis mundials da freestyle en cifras

Avrir la box Serrar la box
  • Stgars 800 voluntaris (passa 200 indigens) che s'engaschan per ils campiunadis mundials Freestyle avant, durant e per part er suenter l'eveniment. Las annunzias èn stadas numerusas. Perfin dapli che giavischà. En tut s'avevan annunziadas 864 persunas. Uschia che l'organisaziun ha augmentà il dumber da 600 voluntaris giavischads sin 700. Quels voluntaris che s'engaschan mintgamai per 7 dis, survegnan ina giacca per lur lavur.
  • 80'000 cubics naiv èn vegnids producids cun chanun per construir la pipa per il Big Air tar la schanza olimpica.
  • 17 disciplinas, 90 medaglias e 30 cumpetiziuns / cursas en trais differents lieus – quai èn las cifras che caracteriseschan ils campiunadis mundials da Freestyle en Engiadina. 
  • Ord motivs ecologics datti tar mintga bavronda en ils trais lieus da cumpetiziun (Corviglia, Corvatsch e Schanza olimpica) in depot da 2 francs per buttiglia/magiel.
  • 1'500 atletas ed atlets e lur enturage èn en Engiadina per quellas duas emnas.
  • L'emprim club da snowbard en Svizra è vegnì fundà l'onn 1986 a San Murezzan cun «HanglooseEngadin». Be in onn plitard, il 1987 ha gì lieu l'emprim campiunadi mundial da Freestyle sin territori european, sin la Corviglia sur San Murezzan. Da quella giada ensemen cun il resort vischin talian Livigno. Uss, 35 onns pli è il campiunadi mundial da Freestyle puspè turnà en Engiadina. Enavos tar sias ragischs e la patria da numerus atlets professiunals sco Nevin Galmarini, Ursina e Christian Haller, Reto Lamm, Michi Albin, Daniel Sappa, Roberto Furger, Martina Tscharner, Therry Brunner, Renata Keller Smalley ed ils frars Cla e Fadri Mosca. 
  • Il OK dals campiunadis mundials da Freestyle fa quint cun 50'000 pernottaziuns che vegnan generadas en Engiadina grazia il eveniment sportiv, quai che correspundiss en pli da 20 % da la media da pernottaziuns il mars. Empustadas gia avant bun in mais eran tenor il CEO Milan Derouck radund 31'000 pernottaziun en la regiun. 

Centimeter per centimeter, gir per gir per la perfetga mesapipa

175 meters lunga, 22 meters largia e circa 7 meters auta: quai èn las dimensiuns da la halfpipe, u mesapipa, dals campiunadis mundials da freestyle sin il Corvatsch. Per preparar ella vegn duvrada ina maschina speziala cun in bratsch da set meters ch'è equipà sin tut la lunghezza cun fresas da naiv. Il num da la fresa: «Monster».

Cun il «Monster» vi da la paraid da naiv

Carlo Rusterholz è il manischunz da la maschina da far pista sin la quala che la fresa è montada. Per che la halfpipe survegn sia furma sto el passar uras e dis a la lunga giu per la structura. El sto far attenziun che la furma da las paraids è adina la medema, da sisum fin giudim. Quai fa el cun ina ura che mussa l'angul da la paraid. Uschia sgratta el mintga passada be paucs centimeters da la naiv, per evitar sbagls. Quels na dastga el betg far, ils profis dal sport sentissan quai subit. Suenter dis e notgs da lavur è la mesapipa ussa pront per la occurrenza.

Festa da skicross malgrà midadas da program

La cursa da skiscross singul avess gì lieu la sonda, la cursa da team la dumengia. Pervia da l’aura èn las cursas vegnidas spustadas sin il di avant. Las persunas ch’èn vegnidas a guardar las cursas sin la Corviglia han dentant gust che la cursa da team ha lieu. Ed els spetgan in spectacul.

Durant il campiunadi mundial da freestyle en Engiadina èsi uschia, ch’ins na dovra nagin ticket per ir a guardar las cursas. Ins dovra be in bigliet da skis. E quest bigliet u era l'hotel han intgins reservà ordavant, uschia ch’els han pervia da las midadas da program manchentà la cursa da skicross singula. Ina dunna ha raquintà che quai saja donn, ma ella aveva da lavurar e ses figl va en scola. Vegnir il di avant n'era uschia betg pussaivel.

E cura che la cursa ha cumenzà, na vegn nagin ad avair pensà vid ils bigliets. Il team svizzer cun Fanny Smith e Ryan Regez è ì per aur. Uschia hai dà ina festa sin la Corviglia.

Co la giuria decida tgi che daventa campiun mundial

Ils moguls èn la disciplina, nua ch’ils atlets e las atletas van cun stortas pitschnas sur la pista da bots da var 200 meters. Sin duas schanzas fan els lura in sigl cun diversas rotaziuns. Nicole Gafner-Bumann valitescha il percurs e resguarda la tecnica, ils sigls e la sveltezza. La valitaziun maximala è 100 puncts. Per la tecnica datti 60 puncts, per ils sigls e la sveltezza mintgamai 20 puncts. La giurora era pli baud sezza atleta sin ils moguls. Ussa giauda ella d'esser vinavant part da quest sport.

Nicole Gafner-Bumann è ina da set persunas en la giuria. Els han lur plazza en ina boxa en l’arrivada da la cursa. Las notizias per valitar fan els tuts a maun. Durant valitar na discurra u cumpareglia la giuria betg. Pir suenter vegn alura discutà la valitaziun. Da lavurar ad ina cuppa mundiala u uss a campiunadis mundials na fetschia per ella sco giurora nagina gronda differenza. Sulet il squitsch saja in zic pli grond cunquai ch’els decidan la finala tgi che daventa campiun u campiunessa mundiala.

Moguls, Weltmeisterschaft Freestyle St. Moritz, Engadin
Legenda: La disciplina che para da squassar tras las skiunzas e skiunzs FIS

Las sfidas d’ina producziun da televisiun live

Sin ils divers areals da concurrenza stattan gronds camiuns alvs cun scrit si SRF, Radiotelevisiun Svizra. Durant ils campiunadis mundials da Freestyle produceschan els tut ils purtrets dal sport che van ora en tut il mund: circa 30 autras chasas da medias fan diever da quests purtrets. En quests camiuns hai en reschias e curunas plain boxas grischas cun en cabels, accus e da tutta sort tecnica. En ina reschia han prendì plazza tschintg persunas che sa concentreschan sin ils moniturs davant els cun si differents purtrets da camera da las cursas. Ina cursa vegn filmada da 10 enfin 16 differentas cameras. Enfin che quests purtrets èn da vesair en televisiun van els atras intginas staziuns: sco emprim rivan tut ils signals èn en in pitschen camiun, là controlla in collavuratur ch'il purtret ed il tun èn bun. Sche quai è il cas van quests purtrets vinavant en la reschia. Là vegn lavurà calm – sulet in um di, tge purtret da tge camera che duai vegnir tschernì.

Intginas cifras:

  • Passa 90 persunas da SRF èn en Engiadina per producir las emissiuns da televisiun.
  • 13,5 kilometers cabels vegnan duvrads sin la Corviglia.
  • Ils purtrets vegnan dads ora a 30 autras chasas da medias sin l’entir mund.

Sur l’arrivada da la cursa èn installadas diversas boxas da lain. Da questas vesan ils producents direct sin la pista e dattan vinavant infurmaziuns. Sper la boxa da SRF è ina televisiun dal Giapun, medias da China e l'ORF. Il producent coordinescha ils videos e las infurmaziuns cun las medias da tut il mund.

La responsabla per la producziun televisiva dals campiunadis mundials da Freestyle, Karin Nussbaumer, è cuntenta da pudair lavurar en l'Engiadina. Ella n’è betg per l'emprima giada sin la Corviglia sur San Murezzan. Era il 2017 è ella stada la scheffa da la producziun televisiva dals campiunadis mundials da skis. Quella giada eran tut las occurrenzas en in lieu, uss èn las disciplinas partidas en trais differents lieus. Quai fetschia vegnir l’operaziun da SRF pli cumplitgada. Però cun ina buna planisaziun è quai stà pussaivel da metter en pè in concept ch'ha funcziunà ils emprims dis da la producziun live, di Karin Nussbaumer.

Festa d'avertura cun musica da hiphop e musica classica

Impressiuns da la festa d'avertura

La babilonia da linguas ed alloschis als campiunadis mundials

Sin las schanzas e pistas vegnan fatgs sigls impressiunants. En l'Hotel Reine Victoria a San Murezzan vegn schonglà cun linguas e dumondas. Cun quai ch'atlets ed atletas da passa 40 naziuns vegnan als campiunadis mundials da freestyle èn era las linguas fitg vastas. Quai bada Deborah Gröble mintga di. Ella survegn dumondas da tutta sort: Ils atlets vulan savair il program, atletas vulan anc cumprar tickets per las famiglias e las medias vulan savair co ellas vegnan sin ils divers lieus da cumpetiziun. En intgins cas è la lingua ina sfida, declera Deborah Gröble. Ella fa part dal comité d’organisaziun e guarda che mintga atleta, mintga schurnalist e mintga coach survegn tut las infurmaziuns ed ina stanza per pernottar.

In atlet da la China n'ha betg savì discurrer englais. Lura ha el prendì il telefon e discurrì en quel. Suenter ha el mussà a nus il telefonin e là era scrit sia dumonda, uschia avain communitgà.
Autur: Deborah Gröble responsabla per alloschis e commembra dal comité d'organisaziun

Intginas naziuns grondas hajan cun sai atgnas persunas che translateschan. Tenor Deborah Gröble èn quai savens naziuns da l’Asia. Cun mauns e cun pes ed era cun il telefonin funcziuna quai la fin finala da discurrer in cun l’auter. Ed enfin uss hai era funcziunà, che mintgin ha in alloschi. Ils atlets, las schurnalistas ed ils coachs dorman en circa 50 differents hotels tranter Zernez e Malögia ed enfin Bivio.

«Chattar voluntaris n'è stà nagin problem»

Per tut l’organisaziun dals campiunadis mundials dovra quai blera glieud che gida per garantir in manaschi senza grondas difficultads. Quai duain segirar ils voluntaris e las voluntarias. La recrutaziun da questa glieud per ils campiunadis mundials da Freestyle era – cumpareglià cun auters eveniments gronds – per ina giada plitost simpla.

Lokal mit Kisten, Tischen und Ordnern für die Organisation der freiwilligen Helferinnen und Helfer an der Freestyle WM.
Legenda: Tegnair la survista da tut e tuttas è la devisa en il local cun urden per voluntarias e voluntaris. RTR

Tenor Seraina Niggli, ina da duas scheffas dals voluntaris dals campiunadis mundials, èsi in event ch'attira dapli gidanters e gidantras.

Atgnamain prendain nus tuts. Nus avain gugent ils voluntaris che vulan gidar.
Autur: Seraina Niggli co-responsabla per ils voluntaris e las voluntarias

«FRESK» per promover campiunessas e campiuns da damaun

La scena dal freestyle crescha ad in crescher en l'Engiadina – e quai dapi passa 10 onns. D'attribuir è quai senz'auter era al club «FRESK».

In club per pitschen e grond che lascha crescher differentas perlas che vegnan en l'avegnir bain era a sa participar ad in dals eveniments gronds dal freestyle – sco per exempel ussa als campiunadis mundials.

Investiziun en il futur u ristg finanzial?

Las meglras atletas ed ils megliers atlets da freestyle sin aissa e skis sa mesiran dals 17 enfin ils 30 da mars 2025 en las disciplinas da slopestyle, mesa pipa, big air, cross, slalom e slalom gigant parallel, aerials e moguls e cumbattan per medaglias e titels da campiun e campiunessa mundiala.

Las concurrenzas han lieu sin la Corviglia sur San Murezzan, a la schanza olimpica da San Murezzan e sin il Corvatsch visavi Silvaplauna. En tut datti 28 decisiuns da medaglias en 15 disciplinas. Ils organisaturs fan quint cun radund 1'200 atletas ed atlets da tut il mund e millis visitadras e visitaders.

Quest eveniment che porscha era divertiment en furma da concerts cun artists renumads duai trair dapli glieud giuvna. En tut custa l'eveniment tranter 20 e 22 milliuns francs. En congual cun ils ultims campiunadis da skis alpin a San Murezzan è quai in budget zunt pitschen. Lezs avevan gì in budget da 70 milliuns francs. Sper las pendicularas finanzieschan era la regiun da Malögia, il chantun e divers sponsurs la concurrenza da freestyle.

Sigi Asprion – il president per l'organisaziun – è persvas che quest'investiziun rendia. Ils campiunadis mundials da freestyle vegnian a lunga vista a purtar in effect positiv a l'economia regiunala, cunzunt era al turissem, l'hotellaria e la gastronomia. Tuttina datti era persunas ch'han dubis vi dal success che l'investiziun porta a lunga vista a l'Engiadin'Ota. En il meglier cas datti in gudogn da circa 150'000 francs, en il mender cas in deficit da fin 1,2 milliuns francs – in ristg finanzial èsi pia. Co la bilantscha vesa effectivamain ora vegn a sa mussar la fin da mars.

La construcziun da l'arena a Corviglia fa progress

L’entschatta da mars ha l’organisaziun dals campiunadis mundials da freestyle envidà per mussar il progress da la construcziun dals trajects sin la Corviglia sur San Murezzan.

Impressiuns da las preperativas

La pista da cross è gia vegnida fatga il november per ch'ils atlets e las atletas possian trenar durant tut la stagiun. In mais avant ils campiunadis mundials ha il team enturn Robin Miozzari – il responsabel per las pistas e schef da concurrenza Corviglia – cumenzà a construir enturn la pista da cross per avair in traject degn a la occurrenza.

Parts da l’areal serradas per il public

Per pudair far progress e betg stuair refar las tschintg pistas tranter il Munt da San Murezzan e Salastrains mintga di, èn parts da quellas vegnidas sbarradas da las pistas publicas – quai era per pudair lavurar en pasch vi dals trajects da cumpetiziun. Ils circa 100’000 meters cubics da naiv necessaris per furmar ils sigls, las curvas ed ils bots han stuì vegnir distribuì sin ils differents plazzas da cumpetiziun dals campiunadis mundials da freestyle 2025.   

«Co vai?» en il mund enturn freestyle

Squadra naziunala trenescha gia per ina disciplina

La pista da mogul – quella cun ils bots – è vegnida preparada per il trenament da la squadra naziunala svizra. Duas lingias han ils trenaders naziunals mess ad ir per lur atlets ed atletas.

Fin che las concurrenzas sin ils bots cumenzan duain esser prontas tschintg lingias plain da quels bots, or da quellas pon ils atlets u atletas durant la concurrenza tscherner tge traject che plascha il meglier ad ellas ed els.

Il program dals campiunadis mundials da freestyle

Qua chattais ils puncts da program nua ch'i dat concurrenzas da medaglias. Als ulteriurs dis datti anc trenaments e qualificaziuns en las differentas disciplinas.

RTR actualitad 07:00

Artitgels legids il pli savens