A l'entschatta dals onns 1990 cumenza Michi Albin da Puntraschigna cun ragischs en la Surselva sia carriera sco snowboarder. El siglia dad in podest a l'auter e daventa uschia in dals «rockstars» da la scena. Ils onns 1995 e 1997 daventa el campiun svizzer, gudogna 1997 fin e cun 1999 sco er 2001 divers contests da Big Air en il Giapun. Quai be ils success sisum dal podest. Il snowboarding è gia dapi onns in sport che fascinescha las massas.
Enturn la midada dal millenni vegn lura adina pli preschent il pendant sin duas lattas – il freeski. Almain en sia furma sco che nus enconuschain el oz. Quel sport exista – sch'ins piglia pli serius l'istorgia – anc pli ditg che l'antecessur dal snowboard. Er il freeskiing survegn dapli attenziun, quai il cumenzament dals onns 2000 als X-Games.
Tant per il sguard enavos en il passà dal sport da freestyle en la naiv ed enavos tar Michi Albin. L'Engiadinais da renum en l'entir mund è per in Clic che tematisescha la libertad dal «freestyle» il dretg da raquintar da quel temp spectacular. Per far la punt fin il di dad oz vegnan er a pled Elena Könz – ha gudagnà aur il 2015 ed è oz trenadra – e Nicola Bolinger – en il cader da Swiss-Ski.
La libertad en il sport da freestyle
Il sport da freestyle saja sa midà fermamain, punctueschan tant Elena Könz sco er Michi Albin. Ils onns 90 devi anc cumpetiziuns da pliras federaziuns, sco la Federaziun internaziunala da skis FIS e la Federaziun internaziunala da snowboard ISF. Quellas duas federaziuns han concurrenzà ina a l'autra perquai ch'ellas han per part fatg il medem temp lur atgnas cumpetiziuns – e la scena da snowboard na saveva betg esser ad omadus lieus. Sco che il snowboarder Michi e la snowboadera Elena raquintan, haja dà dus champs: ina gruppa per reglas unifurmas ed ina gruppa cunter quellas. Ins haja temì da perder il plaz per la creativitad en il sport.
La FIS è daventada pli attractiva per sponsurs ed aspectaturs, quai en tala dimensiun che la ISF ha il 2002 stuì sa declerar insolvent – uschia che la FIS ha pudì surpigliar suletta l'organisaziun e decider las reglas per concurrenzas. Quai saja er d'interpretar sco punct positiv, agiunta Elena Könz: Uschiglio n'avessan ils megliers forsa mai sa mesirà.
Quai era la libertad totala. Nus eran amis ch'èn ids cun in'aissa sut bratsch per il mund enturn. Las emprimas halfpipes avain nus anc spalà ora sez. Quellas eran dus meters autas.
Il freestyle oz
Elena è vegnida plitost tard en il mund da snowboard, sco ella di sezza. E pir en vegliadetgna da radund 24 onns haja ella survegnì ina licenza da FIS, quai cura ch'ella è vegnida en il team da la Svizra. Avant aveva ella fatg tge ch'ella vuleva. Ils trics aveva ella fatg tenor sentiment ed il trenament tenor pudair e vulair. Oz è ella sezza trenadra e coach, quai en la Freestyle Academy a Laax nua ch'ella è pli baud sezza stada a trenar.
Il principal è che tuts han in bun temp, ma ch'els possian era sa sviluppar. Tscherts uffants vulan vegnir dal tuttafatg ordavant, lura ston ins lavurar cun quest focus.
Las competiziuns èn ozendi pli professiunalas, quai suttastritga er il giuven freeskier Nicola Bolinger da 22 onns. Far part a concurrenzas pretenda uss in trenament intensiv, quai che n'è pli baud betg exnum stà il cas.
La cumponenta sociala e l'aspect da lifestyle restan centrals. Il freestyle fa anc adina spass e vegn considerà sco furma d'expressiun che porscha anc adina spazi per creativitad. Ed er en las cumpetiziuns n'è la creativitad forsa betg uschè restrenschida sco ch'ils snowboaders han temì. Ins saja anc adina liber en la schelta da trics, la cumbinaziun e variaziun da quels, sco er en il style.
Ord vista tecnica dal sport, il dumber da rotaziuns e flips, na dettia oz betg pli in tal svilup sco anc avant intgins onns. Ins possia forsa quintar cun ina mesa rotaziun dapli per stagiun, di Nicola Bolinger a la fin da ses trenament en il parc durant nossa visita.
En il freestyle na stos betg far concurrenzas. Quai è be ina part sche ti vulas esser profi en il sport. Ma il freestyle sez è «free» – uschè liber sco ti vulas.
Il freestyle resta in mund da cuntrasts: d'ina vart sa sviluppa el ad in sport da prestaziun autamain professiunal, da l'autra vart mantegna el il spiert da libertad e da creativitad. Igl è quella maschaida che fa il sport uschè fascinant – medemamain per ils profis sco er ils amaturs.