En sia sesida ha il Cussegl federal decidì la revisiun parziala da l'ordinaziun da chatscha. Quella levgescha da sajettar lufs problematics. Quai scriva la Confederaziun. L'ordinaziun va en vigur il prim da fanadur.
Daco dovri adattaziuns tar l'ordinaziun?
Actualmain vivan radund 250 lufs e 26 trieps en Svizra ed il dumber d'animals crescha vinavant. Perquai che las sfidas per l'agricultura creschan medemamain vul il Cussegl federal simplifitgar vinavant la regulaziun da lufs. Sia finamira è da mitigiar la situaziun en las regiuns pertutgadas uschè svelt sco pussaivel. Perquai reveda il Cussegl federal parzialmain l'ordinaziun enfin ch'ina revisiun da la lescha va en vigur il settember.
Ils puncts centrals
- Sajettar pli simpel lufs singuls che chaschunan donns: Nov èsi explicitamain pussaivel da sajettar lufs singuls – che na tutgan betg tar in triep – sch'els sa chattan sin il territori d'in triep. En territoris nua ch'igl ha gia dà donns dastgan lufs singuls gia vegnir sajettads sch'els han stgarpà sis animals da niz entaifer quatter mais enstagl sco fin uss 10.
- Regular trieps pli spert: Trieps dastgan da nov gia vegnir regulads sch'i stgarpan otg animals da niz entaifer quatter mais. Fin uss duvravi 10.
- Regular trieps senza reproducziun: En regiuns cun plirs trieps dastga era vegnir sajettà in luffin da l'onn passà sch'il triep n'ha nagins pitschens l'onn ch'el chaschuna donns. Fin uss dastgava il triep vegnì regulà sch'i ha dà ina reproducziun.
- Sajettar immediat in luf en cas da privel considerabel per l'uman: Er dastgan vegnir sajettads lufs, da trieps e singuls, sch'igl exista tuttenina e nunprevisibel in privel considerabel per carstgauns. Quai è er pussaivel senza il consentiment da l'Uffizi federal d'ambient.
- Er biestga e chavals blessads quintan: Da nov na quintan betg be animals stgarpads sco donns considerabels, mabain er arment, chavals, lamas ed alpacas grev blessads. Quai vala per la regulaziun da trieps sco er per lufs singuls. Da nov tanscha gia in animal grond grev blessà u stgarpà per ina lubientscha da sajettar.
Reacziuns
Per Arno Puorger da l’Uffizi da chatscha e pestga é quai in pass impurtant en la dretga direcziun. Tenor el dovria però ina regulaziun proactiva. Quella regulaziun ch’il chantun giavischa datti lura cu la nova lescha da chatscha va en vigur.
Era Thomas Roffler da l’uniun purila vesa questa ordinaziun sco impurtant pass en direcziun da la nova lescha. Cunzunt en vista a la stagiun d’alp.
L’organisaziun Gruppa Luf Svizra n’è dentant betg perina cun las novas regulaziuns, uschia David Gerke, il mainafatschenta. Tenor els na duess betg il dumber d’animals stgarpads decider sch'in luf vegnia sajettà. La protecziun da scossas duess esser la basa ed ina regulaziun fiss in supplement.
Lescha da chatscha
Il december 2022 è il parlament vegnì perina davart tut ils puncts da la revisiun da la lescha da chatscha ed ha approvà quella.
La lescha na vegn betg davant il pievel
Il december passà avevan organisaziuns pli pitschnas sco l’Uniun per la protecziun d’animals selvadis lantschà il referendum cunter la nova lescha da chatscha. Las organisaziuns han crititgà ch’ils chantuns dastgan da nov regular la populaziun da lufs tranter l’entschatta da settember e la fin da schaner, er sche quels n’han anc fatg nagins donns. Il referendum n'è betg reussì damai ch'ils iniziants n'han betg chattà avunda sustegn en furma da suttascripziuns. Las organisaziuns da protecziun d'ambient grondas n'han numnadamain betg sustegnì quel.
Tenor Anita Mazzetta, mainafatschenta dal WWF Grischun, haja la lescha buns aspects ed i dependia co che la lescha vegnia messa enturn. Decisiv sajan ils suandants puncts:
- che la populaziun dals lufs resta segirada
- che las mesiras da protecziun vegnan rinforzadas e messas enturn consequentamain
- che l'effect positiv dal luf sin la regiuvinaziun dal guaud vegn resguardada
Las organisaziuns scrivan en ina communicaziun da medias ch'ellas na crain betg che la populaziun da lufs saja periclitada cun la revisiun da la lescha. Quella saja substanzialmain pli stricta che quella ch'il suveran ha refusà il 2020.
Impurtant saja che las «cundiziuns da segirtad» vegnan resguardadas tar l'implementaziun da la lescha. Tenor quellas na duai betg dar «zonas libras da lufs» e da sajettar in entir triep duai mo esser pussaivel en cas excepziunals.
