Puras e purs annunzian observaziuns u cumportament nunusità da lur animals sin il bain puril, manaschis d’alp sajan pertutgads d’attatgas u stgarps. La preschientscha d’animals da rapina gronds sa mussia oravant tut là nua che novs trieps èn sa furmads ils davos onns. In effect direct dettia sin la tratga da nursas e da chauras. Divers manaschis d'alpegiazuin han inditgà ch'i sajan vegnidas pli paucas chauras e nuras ad alp pervi dals lufs. Nursas vegnan alpegiadas pli pauc en regiuns nua ch'ils lufs èn preschents.
Ils resultats da l'enquista mussian che l'agricultura e l'economia d'alp na sajan betg prontas da dar si la cultivaziun dal terren agricul. E cun quella na veglian ellas er betg dar si ina impurtanta basa d'entradas ed in bain cultural tradiziunal. Il cuntrari saja il cas: L'agricultura e l'economia d'alp s'adattian a la nova situaziun, cun midar la producziun ed ils process sin ils manaschis agriculs, cun investir en la protecziun da las muntaneras e cun reorganisar la pasculaziun da las alps. Mesiras sco reducir il dumber d'animals u desister da l'alpegiada sajan fin ussa vegnidas prendidas mo en cas singuls.
Las retschertgas tar ils manaschis agriculs e d'alpegiada mussian ch'ils motivs per ina digren dals animals alpegiads èn fitg differents. Tut tenor la categoria d'animals hajan en spezial la preschientscha dals animals da rapina gronds e las consequenzas correspundentas nagina impurtanza, ina pitschna u lura ina gronda impurtanza.
Er mancanza da persunal po esser consequenza dals animals da rapina gronds
Al cumenzament da la stagiun 2022 hajan ils manaschis d'alpegiada ch'èn sa participads a l'enquista occupà passa 600 persunas. Tenor valitaziun dals chaus d'alp dumandads na vegnia in terz dal persunal ch'è occupà l'onn 2022 segir betg pli ad alp durant la stagiun 2023. Sco motivs principals per las extradas numnian las patrunas ed ils patruns d'alp la chargia psichica e corporala. Radund 60% dals manaschis ch'èn da quest avis numnan il strapatsch corporal tras la preschientscha d'animals da rapina gronds sco raschun.
Reacziuns sin la preschientscha
Sco facturs impurtants per il svilup futur da l'agricultura e da l'economia d'alp vegnian valitads la preschientscha dals animals da rapina gronds e la midada dal clima cun las consequenzas correspundentas sin il provediment da pavel ed aua. Sco reacziun sin in squitsch creschent dals animals da rapina gronds inditgeschian ils manaschis agriculs da reducir u renunziar dal tuttafatg l'allevament da biestga manidla (Kleinvieh) u da tegnair ils animals durant la stad sin l'agen manaschi.
Tar ils animals gronds ston ins tenor la retschertga quintar ch'ils manaschis agriculs adatteschan lur sistems da pasculaziun. Ulteriuras opziuns èn la realisaziun da mesiras per proteger las muntaneras u ina restricziun da la pasculaziun.
