Siglir tar il cuntegn

Landquart Il terrorist en vischinanza

Marco T. è vegnì sentenzià a 30 onns per la mazzacra sin la Piazza della Loggia a Brescia. Uss viva el en il Grischun. «Nagin commentari» da Landquart.

«Igl è disgustus ch'el n'è gnanc vegnì en persuna.» Manlio Milani scurlatta il chau. Gievgia passada è l'extremist da dretga talian, Marco T., vegnì sentenzià en emprima instanza a 30 onns praschun per la mazzacra sin la Piazza della Loggia a Brescia dals 28 da matg 1974, sco RSI rapporta.

«Falò» dals 08.04.2025

El duai avair plazzà la bumba durant in meeting sindical. L'explosiun en la fulla ha chaschunà 8 unfrendas, inclus la dunna da Milani, tenor il qual «la preschientscha da T. fiss stà in segn da respect per ils morts, 50 onns pli tard». Il terrorist n'è mai sa preschentà per sa defender en il process e per dar sia versiun dals fatgs. Suenter la sentenzia na va el betg en praschun.

Ina persuna pli veglia, Manilo Milani, davant microfons. La persuna para gest sortida tras ina porta – la dretgira.
Legenda: Manlio Milani RSI

Oz è Marco T. burgais svizzer e viva sco pensiunà paschaivel a Landquart. El n'ha mai collavurà cun las autoritads d'inquisiziun talianas, gnanc cura ch'ellas èn vegnidas il 2014 a Berna en la sedia da la Polizia federala per l'interrogar: el sa serva da la libertad da betg respunder.

Urteilsdokument des Gerichts für Minderjährige in Brescia, Italien.
Legenda: La Sentenzia da Marco T. RSI

T. era anc minoren cura ch'el entra en il Ordine Nuovo, ina furmaziun subversiva e clandestina, il 1974. Lura datti in process cunter el e 118 auters militants che hajan laschà reviver la partida faschista. El è vegnì absolvì per mancanza da cumprovas. Vittorio Occorsio – il derschader ch'aveva accusà els – è vegnì sajettà giu intgins mais pli tard dal extremist Pierluigi Concutelli cun ina mitraglia.

Nus ans chattain a l'entschatta dals onns 1980. T. mitscha en Svizra, a Merihausen en il chantun da Schaffusa. El marida e daventa burgais svizzer, surpigliond il num da famiglia tudestg da sia dunna. «El ha fatg quai per chattar lavur», ha ditg sia dunna intgins onns pli tard, cura ch'ella è vegnida interrogada da derschaders talians. Oz na di ella nagut. Ma in ami dad els ch'aveva visità els da lezs temp sa regorda: «T. n'ha praticamain mai lavurà, el è adina stà en la tgira. Ins ha l'impressiun ch'el saja sa zuppà, ch'el saja stà paranoid.»

L'onn 1989 assaglescha la polizia svizra la chasa da T. en il rom d'ina dumonda d'assistenza giudiziala taliana. Ella arrestescha el pervi d'attentats d'incendi. Els sequestreschan material da propaganda neonazistic. El vegn mess davant dretgira en Italia e la finala declerà liber. Nus na savain betg tge proceduras ch'èn vegnidas fatgas per sia natiralisaziun. La vischnanca da Merihausen na respunda betg nossas dumondas. «Oz na fiss quai betg pli pussaivel», di il pledader dal Secretariat da stadi per la migraziun (SEM) Nicolas Cercle: «La natiralisaziun po anc vegnir revocada onns pli tard sche la persuna n'ha betg annunzià ses suspect a la giustia.»

ina persuna stat en schanuglia sur ina persuna per terra cuverta cun bandieras. davotiers ina gruppa da glieud.
Legenda: Foto curt suenter l'attentat: Marco T. (en il circul cotschen) era en la fulla. RSI

La demonstraziun a Brescia ils 28 da matg 1974, cur che la bumba era explodida, è vegnida organisada dals sindicats cunter la violenza sanguinusa neofaschista las emnas avant. Las cumprovas cunter T. preschentadas avant dretgira èn frappantas. Latiers tutga la decleraziun da Gianpaolo Stimamiglio, in collavuratur da la giustia ed anteriur activist da l'Ordine Nuovo, che ha emprendì ad enconuscher T. la fin dals onns 1980 en vacanzas en l'Italia. «El m'ha raquintà quant superbi ch'el saja stà quel di sin la Piazza della Loggia», rapporta el. Ils investigaders han observà tut las fotografias e resentan T. en la fulla: quai è la cumprova decisiva.

«Il crim è surannà per nus», respunda l'Uffizi federal da giustia als pledoyers dals derschaders talians. Er en cas d'ina condemnaziun legalmain valaivla na vegn T. betg extradì: Sco burgais svizzer na permetta la lescha quai betg.

«Nus na pudain betg dir che la Svizra protegia in terrorist», di cusseglier dals chantuns Carlo Sommaruga: «En realitad avain nus da far cun ina persuna ch'ha profità da noss sistem per sa privar da la giustia taliana, che viveva sin custs dals pajataglias, senza lavurar e ch'era adina dependenta da sustegn: i na dat nagin motiv per el da restar en Svizra.» Ils 21 da mars ha Sommaruga perquai fatg ina dumonda al Cussegl federal per revocar la natiralisaziun da Marco T.: ina procedura rara ch'è vegnida applitgada fin uss mo en cas da terrorissem islamic. «Ils ultims set onns hai dà tschintg revocaziuns dal dretg da burgais svizzer – la procedura va dentant onns», di Nicolas Cercle, il pledader dal SEM. Entant va T. tras las vias da Landquart. La chasa municipala ha decidì da betg dar in commentari.

dialog

Artitgels legids il pli savens