L'ultim temp procura la Sana Surselva per discussiuns en la regiun. La fundaziun d'ina rait da sanadad per la Surselva, las schlettas finanzas da l'ospital regiunal ed in plant da las vischnancas da Laax e da Schluein tar la Dretgira administrativa dattan da discutar. La Sana Surselva ha da sbatter sin plirs camps cun critica. En il center pli u main adina l'ospital. Co quel è involvì, tge che penda ensemen nua e co respunda il redactur da la Surselva Reto Pfister.
RTR: La Sana Surselva cumbatta cun critica che vegn cunzunt da las vischnancas da Schluein e Laax. Cun tge n'èn quellas duas vischnancas betg cuntentas?
Reto Pfister: Las duas vischnancas crititgeschan cunzunt la situaziun finanziala da l'ospital e che la Sana Surselva n'adempleschia tenor lur giuditgar betg ses pensum sco organ da controlla. Cunzunt il fatg che la Sana Surselva veglia surpigliar tut ils deficits dals onns proxims per l'entir provediment da sanadad en Surselva e quai senza tschentar en dumonda sche l'ospital lavuria bun u betg, na plascha betg als critichers.
Il plant da Laax e Schluein
Las vischnancas da Laax e Schluein portan plant cunter la Sana Surselva tar la Dretgira administrativa dal chantun Grischun. Tge rolla gioga l'ospital èn quest conflict?
Perquai ch'ils responsabels da l'ospital han vesì en il decurs dal 2023 che l'ospital ha fatg in deficit il 2022, han els dumandà la Sana Surselva da cuvrir la rusna da l'onn 2022 e segirar la liquiditad per l'onn 2023 cun ina summa da 5,8 milliuns francs. Cun duas cuntravuschs han ils delegads da la Sana Surselva approvà quella dumonda ils 12 da settember 2023. En il protocol da questa sesida stat scrit ch'ils delegads hajan sper quest credit era decidì che la Sana Surselva introduceschia in nov model da contribuziun. Quai vul dir ch'i dat ina garanzia da deficit nunlimitada per ils onns 2024 enfin 2026. Las vischnancas da Laax e Schluein pretendan che quella segunda decisiun na saja stada ni tractada ni ch'i haja dà ina decisiun en chaussa. Perquai che la Sana Surselva n'haja betg vulì midar il protocol, han las duas vischnancas purtà plant tar la Dretgira administrativa.
Laax e Schluein bandunan la Sana Surselva
Las vischnancas da Laax e Schluein han era decidì d'extrar or da la Sana Surselva. Tge èn ils arguments per questa decisiun?
Perquai che las duas vischnancas n'èn betg prontas da pajar deficits nunenconuschents senza laschar decider la populaziun, han ellas decidì d'extrar sin la fin dal 2025 or da la Sana Surselva ch'è ina corporaziun da las vischnancas. Tge che quai vul lura propi dir e tge effect che quai ha la finala, na po il mument nagin dir. Tenor lescha èn tut las vischnancas en il Grischun partidas tiers a regiuns d'ospital, quai che vul dir ch'ellas han era da contribuir als custs persuenter. Tar l'ospital a Glion èsi dentant uschia che quel porscha servetschs ch'el na stuess betg porscher tenor la cunvegna da prestaziun dal chantun.
Quai èn la partiziun da naschientscha, la ginecologia e la pediatria. Quellas incumbensas ha l'ospital survegnì da la Sana Surselva e lezza sto era surpigliar ils deficits da quellas purschidas. Sch'ils da Laax e Schluein ston suenter ch'els èn extrads da la Sana Surselva anc adina sa participar vi dals custs da quellas purschidas betg obligatoricas è ina dumonda ch'è anc averta.
Rait da sanadad Surselva – dovri ina votaziun?
Tge rolla ha l'ospital tar la fundaziun da la Rait da sanadad Surselva che la Sana Surselva vul far la fin favrer? En quest project è era planisà da fusiunar tut las chasas d'attempads, las organisaziuns da spitex e l'ospital sut in tetg communabel.
L'ospital regiunal è la gronda e la pli pesanta instituziun che vegn integrada en la rait da sanadad. Ils critichers din che sch'il grond partenari saja gia sin chommas falombras, lura saja il privel grond che tut giaja da l'aua giu. La dumonda che sparta è co ch'ins vul far quai e la suletta differenza atgnamain sulet sch'i dovra ina votaziun dal pievel u betg.
La Sana Surselva pretenda che la nova rait da sanadad surpiglia mo las incumbensas che las vischnancas han gia oz d'ademplir cun esser purtadras da las instituziuns da sanadad. Ils critichers dian che la fundaziun da la rait da sanadad procuria per in nov punct da partenza che dovria il consentiment da la populaziun. Cunzunt il fatg che las vischnancas hajan da surpigliar ils deficits previsibels en l'avegnir saja problematic e la finala duaja il pievel er avair la pussaivladad da decider tge prestaziuns che l'ospital duaja porscher en l'avegnir.
Tut tenor cun tge advocat ch'ins discurra pon ins vegnir a la conclusiun che omaduas varts han raschun. En general sent'ins che tut las vischnancas èn conscientas ch'i dovra in bun provediment da sanadad per la Surselva. Segir è che la Sana Surselva vegn a fundar la rait da sanadad la fin da quest mais. Tge consequenzas finanzialas che quai ha la finala per las singulas vischnancas stat anc en las stailas.
Reto Pfister
Producent Surselva / GR Central