Mais a la lunga avain nus tschertgà ina famiglia gidieu-ortodoxa da l'ester ch'è pronta da dar in'invista en ses mintgadi da vacanzas – adumbatten. Sin tut las dumondas avain nus survegnì chanasters. Durant las filmadas a Tavau reussescha quai che pareva impussibel. Per casualitad emprendain nus d'enconuscher la famiglia Burstein da l'Israel. Els envidan nus spontanamain a lur picnic en il guaud. La famiglia Burstein - quai èn Shuliman e Normann cun lur figl e sia famiglia cun 6 uffants. Els passentan dapli blers onns las vacanzas da stad a Tavau.
Tavau – in magnet per giasts gidieu-ortodoxs
La stad fan var 3'000 gidieus vacanzas a Tavau, nua ch'i dat ina sinagoga e butias cun ina purschida da vivondas coschras. Ina retschertga sin via mussa: Els apprezieschan l'infrastructura che levgescha ad els lur mintgadi da vacanzas. E betg mo quai – els èn intgantads da las muntognas e la bun'aria. I dat dentant era in motiv religius pertge che blers tschernan Tavau sco lieu da vacanzas, di il scienzià da religiuns Michael Blume. Il rabin tudestg Samuel Hirsch haja ditg ina giada en ina pregia: «Wenn ich dereinst vor dem Schöpfer stehe, wird er mich fragen, hast du meine Alpen gesehen?»
Questa expressiun «Hast du meine Alpen gesehen?» dal rabin Hirsch è daventada part da la tradiziun ortodoxa ed è ina da las raschuns pertge che Tavau è daventà in magnet per giasts gidieu-ortodoxs.
Renfatschas d'antisemitissem a Tavau
Ils ultims onns ha quai adina puspè dà renfatschas d'antisemitissem a Tavau. L'ultima giada è la situaziun escalada il favrer 2024 perquai ch'ina butia da sport na vuleva betg pli affittar scarsolas a giasts gidieus. «Tavau è vegnì mess en il chantun antisemitic e quai n'è betg en urden. Sche ina persuna fa in grond sbagl na vul quai betg dir che l'entira citad saja antisemitica», di Reto Branschi ch'è stà directur da turissem fin il fanadur. «Tavau n'è betg antisemitic», conferma il scienzià da religiuns Michael Blume.
Sin via entupain nus persunas indigenas ch'èn prontas da raquintar da lur experientschas: Tschertas dian che tut ils giasts sajan bainvegnids. Auters chattan, ch'ils giasts gidieu-ortodoxs sajan malamiaivels, laschian enavos il rument e na salidian betg. La famiglia Burstein sa, ch'i dat conflicts tranter indigens e turists.
Nus empruvain vairamain d'ans tegnair vid las reglas ch'i dat qua. Ma jau ves persunas che vegnan da l'Israel e dad auters lieus che fan gist quai ch'ellas vulan senza far cas. Quai che fa mai trista è che nus vegnin mess tuts en il medem satg.
La famiglia Burstein è schizunt pronta dad avrir las portas da l'abitaziun da vacanzas durant las preparaziuns per il sabat, il di da paus. Els han remplazzà differents utensils da cuschina da l'abitaziun da vacanzas cun utensils coschers ed han cuschinà tut las tschaveras per las proximas 24 uras. Igl è numnadamain scumandà da metter en funcziun u stizzar utensils electronics – insumma èsi scumandà da lavurar durant il sabat. Els sa tegnan vi dals 613 cumandaments e scumonds religius – era durant las vacanzas na dat quai naginas excepziuns.
Allontanà bancs e maisas per far picnic
Las famiglias ortodoxas fan gugent excursiuns en las muntognas e fan diever da las pendicularas. Sin la staziun da mez da Parsenn han las pendicularas plazzà, a l'entrada da la terrassa dal restaurant, ina tabla en lingua ebraica: «Per plaschair respectar che quai n'è betg ina terrassa per far picnic. I na basta betg, sche vus cumprais mo ina bavronda per l'entira gruppa.»
Nus entupain in giast che vul restar anonim. El ha constatà che las maisas e bancs da far picnic davant il restaurant èn vegnids allontanads. Il CEO da las pendicularas Vidal Schertenleib da las pendicularas da Tavau ha prendì posiziun mo a scrit: «Las paucas maisas e bancs dasper noss restaurant èn vegnids allontanads avant dus onns. Il motiv è che nus avain gì durant l'entira stagiun da stad - independent da la structura da giasts – da cumbatter cun ruments e nossas collavuraturas e collavuraturs avevan trasora da far urden.»
Jau hai 200% chapientscha per las pendicularas. La demontascha ha raschuns economias – ella pertutga tut ils giasts.
In diplomat da renum al timun da la taskforce
L'onn passà ha Reto Branschi lantschà ina taskforce cun il diplomat da renum Michael Ambühl. La taskforce ha discurrì cun tut ils involvids – tant ils indigens sco era ils giasts gidieu-ortodoxs. Els han elavurà 10 mesiras che duain gidar a meglierar la situaziun a Tavau. Tranter auter sa lascha la taskforce sin las intermediaturas ed ils intermediaturs da la Federaziun svizra da las communitads israelitas SIG. Durant la stagiun auta – quest'onn è quella stada da mez enfin la fin d'avust - èn els stads staziunads en differents lieus a Tavau. Els cusseglian ils giasts che vegnan da tut il mund. Actualmain vegnan las mesiras evaluadas ed ils resultads preschenta la taskforce en il decurs da l'atun.