Quatter giadas ad emna lavura Matteo De Pedrini tar la chasa editura spezialisada «Autismusverlag» a Son Gagl. Là translatescha el litteratura dal fatg englaisa en tudestg. Per svidar in zic la testa lavura el er anc en la spediziun da la chasa editura spezialisada.
Sustegn per autras persunas autisticas – en la producziuns da meds d’agid...
En la spediziun ves’ins ch’i na dat betg be cudeschs, ma ina veritabla seria da differents products che duain servir tuts ad in intent: Facilitar a persunas dal spectrum autistic il contact e l’interacziun cun lur conumans e cun il mund. I dat gieus e puzzles, cudeschs da cuschinar e perfin cudeschs da scleriment per mattas e mats.
In da quels cudeschs mussa l’istorgia da Tom che daventa dal pop in um giuven e declera cun serias da pictograms tge che succeda cun in giuvenil en la pubertad. La traducziun dal cudesch ha fatg Matteo De Pedrini.
-
Bild 1 von 9. Tge è impurtant a Vus che la glieud savess dal tema autissem? «Quai da differents aspects – ch’ins avess tuttina da considerar a mintgin sco individi. I n’è betg be la diagnosa che quinta.». Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 9. Tge è l’autissem per Vus? «Quai è sco in bul, ch’ins smatga si ad ina persuna. Per tschertins è quai forza in agid da chapir sasez, per auters èsi forza in zic different.». Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 9. Tge è autissem? «Igl è difficil da definir tge che quai è, perquai ch’igl è simplamain uschè generalisond, tenor mai, da metter tuts en in truclet.». Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 9. Da tge sa cumpona vossa lavur? «Quai è in text englais ch’è da translatar en tudestg. Quai è per render accessibel el al public per tudestg. Quai è la lavur, che jau fatsch qua.». Bildquelle: RTR.
-
Bild 5 von 9. Avais vus fatg part a la filmada per sensibilisar a l'autissem? «Quai è schon stà in zic l’aspect. Per mai aposta n'avess jau autramain betg fatg.». Bildquelle: RTR.
-
Bild 6 von 9. È l’interacziun in grond tema per persunas sin il spectrum? «Gea, bunamain l’essenzial. Per ils ins vai forsa pli simpel e per auters poi esser ina sfida.». Bildquelle: RTR.
-
Bild 7 von 9. Quant impurtant èn ils pictograms per persunas sin il spectrum? «Els èn in agid per quels, che na vegnan betg da leger uschè bain, sco agid per illustrar las chaussas las pli impurtantas.» – sco per exempel en l'istorgia da Tom, in giuven en la pubertad. Bildquelle: RTR.
-
Bild 8 von 9. Sa chapeschan lura las persunas autisticas tranter ellas? «Na, betg adina. Quai mussa, quant different che quai po esser per mintgin.». Bildquelle: RTR.
-
Bild 9 von 9. Cilgia Nuotclà, Pascal Leinenbach, Emanuel Nay, Tanja Zentriegen e Matteo De Pedrini dattan invista en lur mintgadi, lur vitas. Bildquelle: RTR.
Matteo De Pedrini è istoricher studegià – ed el è sez sin il spectrum autistic. Ad el persunalmain n’haja la diagnosa betg propi facilità la vita. Ella saja stada plitost in bul:
Quai è sco in bul, ch’ins smatga si ad ina persuna. Per tschertins è quai forsa in agid da sa chapir sez, per auters èsi forsa in zic different.
... e sustegn er tras l'agen exempel
Tar il tema diagnosa ha Matteo De Pedrini insumma in avis cler: «Ins avess da considerar a mintgin sco individi. I n’è betg be la diagnosa che quinta». Da sa laschar purtretar per questa seria saja er stà per sensibilisar per la tematica, di el:
Quai è schon stà in zic l’aspect. Per mai aposta avess jau autramain betg fatg.
Tge è autissem?
Ozendi discurran las expertas ed ils experts betg pli dad autissem, ma dad in disturbi dal spectrum autistic – quai perquai ch’i na dat betg be in’unica furma dad autissem. Il disturbi da svilup po sa manifestar en las pli differentas furmas ed intensitads. Mintga persuna pertutgada è differenta da l’autra.
Da cumin è che persunas cun autissem han fadia da chapir e dad as dar da chapir al mund enturn ellas. In fegl d’infurmaziun da l’uniun «Autismus deutsche Schweiz» ha rimnà intgins chavazzins en chaussa:
Matteo De Pedrini avain nus accumpagnà tar sia lavur en la chasa editura «Autismusverlag» a Son Gagl. Sia vita, ses mintgadi chattais vus qua – plinavant datti anc ils purtrets dad Emanuel Nay, Tanja Zentriegen e Bond, Cilgia Nuotclà e Pascal Leinenbach.