La situaziun actuala en il Grischun
L'onn 2024 sajan 85 famiglias da tgira stadas a disposiziun. Actualmain sajan 70 uffants plazzads en famiglias da tgira a lunga vista. Ulteriurs 15 uffants sajan provedids en famiglias da tgira durant las fins d'emna e durant las vacanzas. Las cifras sajan tenor Manuela Luzi – pedagoga sociala en l'Uffizi dal servetsch social – stabilas ils ultims onns. Uschia na possian ins actualmain betg discurrer d’ina mancanza da famiglias da tgira. En mintga cas stoppia dentant vegnir sclerì individualmain, sche las famiglias disponiblas correspundian mintgamai era als basegns da l'uffant – quai na saja betg adina il cas, schegea ch' i fiss dal dumber nà avunda famiglias a disposiziun.
Nus examinain las famiglias da tgira che stattan a disposiziun, sch'ellas èn adattadas per il cas respectiv.
Mathias Tscharner, il manader da la KESB di, ch'i saja gia dapi in temp evident ch’i dettia adina pli paucas famiglias novas che veglian prender si uffants da tgira. Il chantun è actualmain vidlonder d'elavurar projects che faciliteschan la collavuraziun dals uffizis cun las famiglias da tgira e da distgargiar las famiglias da tgira en il mintgadi per render l'incumbensa pli attractiva.
Geniturs sin temp – il pèr Decurtins da Trun
Durant ils ultims 40 onns han 19 uffants numnà l'abitaziun dals Decurtins a Trun lur dachasa – tscherts uffants vegnivan tgirads mo durant il di, entant che lur mammas eran a la lavur, intgins per in pèr emnas u mais, e dus dals uffants èn restads passa 10 onns.
Curt suenter la naschientscha da lur emprima figlia en ils onns 80, han els tgirà in buob ch'aveva lura tschintg onns. Quai na saja da lez temp gnanc capità sur ina via uffiziala, uschia hajan ins vesì d'ordaifer ch'il buobet saja vegnì negligì da sia mamma e silsuenter haja il plevon dumandà els, sch'els pudessan prender si quest uffant. Era la mamma biologica da l'uffant era d'accord cun questa soluziun, uschia avevan ils Decurtins curt pli tard in nov commember da famiglia tar els a chasa.
A l’entschatta è el stà in pau selvadi, ma cun il temp è el sa vivì en bain.
11 onns ha il giuven oriund dal Cosovo vivì tar els e sa disà bain, ma lura, a l'entschatta da ses emprendissadi, ha sia mamma puspè vulì avair el cun sai.
E tut en ina giada hai num: La mamma al vul enavos. Lura avain nus gugent u navidas laschà ir el, perquai che la mamma ha adina dapli dretgs.
Suenter han ils Decurtins pers in zic il contact cun lur anteriur uffant da tgira. Auter saja quai cun in mat che ha suenter vivì 11 onns tar els, cun el tgiran els anc oz ina buna relziun – e quai malgrà ch’er el ha stuì bandunar la famiglia da tgira cun var 16 onns.
Jau faschess oz exact il medem. Ma cun mia experientscha stuess jau ussa dir da betg tegnair memia ferm vi dals uffants, perquai ch'els ston ir insacura.
Il pèr da circa 70 onns na prenda uss dapi insaquants onns nagins uffants da tgira pli si en lur dachasa. Per l'ina sa sentan els ussa in pau memia vegls per quest pensum, per l'autra vulessan els er avair avunda peda per lur biadis ch'els han survegnì en il fratemp.