Co funcziuna il sistem?
Per la planisaziun dals ospitals acuts èn tenor lescha ils chantuns responsabels. Era en il Grischun vegn resguardà che l'entira populaziun haja access ad in ospital – sche pussaivel cun maximalmain ina mes'ura temp da viadi. Per quest motiv ha il Grischun 11 ospitals, repartids sin 12 regiuns. La populaziun da la Mesolcina e da la Calanca van en l'ospital a Bellinzona.
Il chantun definescha era tge che mintg'ospital sto porscher – i dat ina glista da prestaziuns per mintg'ospital. Pli grond che quel è e dapli prestaziuns che vegnan purschidas. I dat dentant ina purschida minimala che tut ils ospitals ston avair. Quella cumpiglia:
- staziun d'urgenza, tgira ed agid medicinal 24/7
- sala d'operaziun
- labor
- radiografia
- staziun intensiva
Sper la purschida minimala, il pachet da basa, pretenda il chantun da blers ospitals era agid per naschientschas. I sto pia esser pussaivel da parturir en ils ospitals regiunals. Quai na munta dentant betg ch'i dovra ina staziun da parturir cumplaina.
Las regiuns da sanadad
Il chantun ha partì il Grischun en 12 regiuns da sanadad e definì tge vischnancas che tutgan tar tgenina. Las vischnancas han tenor lescha d'organisar il manaschi dals ospitals ed èn responsablas per la strategia da quel. Part da quella è era che las regiuns pon dumandar per lubientscha da porscher dapli prestaziuns ch'il minimum.
Per prestaziuns fitg spezialisadas ch'i dovra pauc, per exempel operaziuns cumplexas vi dal cor, ha il chantun cunvegnas cun ospitals en auters chantuns, tranter auter cun l'Ospital universitar a Turitg.
Tgi paja las prestaziuns da l'ospital?
Mo sch'in ospital è sin la glista d'ospitals dal chantun, dastga quel metter quint prestaziuns a las cassas da malsauns. Tar cas staziunars - pia cas nua ch'enzatgi stat sur notg en l'ospital - surpiglia era il chantun ina part dals custs – concret 55%, las cassas pajan 45%. Ed en cas da tractaments ambulants - pia senza star sur notg - paja la cassa l'entira summa.
Il november 2024 ha il suveran svizzer dentant decidì d'unifitgar questa finanziaziun da las prestaziuns da sanadad (project EFAS). En il futur pajan las cassas adina 73,1% dals custs, ils chantuns 26,9% – independentamain sch'i sa tracta da cas ambulants, staziunars u d'ina prestaziun da tgira.
Nua è il sbagl?
Per il manader da l'Uffizi da sanadad dal Grischun, Rudolf Leuthold, n'è il problem da la finanziaziun betg ina purschida memia gronda, mabain la taxaziun da las prestaziuns. Tut ils ospitals grischuns fetschian in minus en las partiziuns ambulantas, perquai che las prestaziuns custan dapli che quai che las cassas pajan per ellas.
La situaziun dals ospitals en Svizra vegn onn per onn pli dramatica. Adina dapli instituziuns da sanadad fan deficits – er en il Grischun. Ina part da la politica pretenda ussa da la Confederaziun da surpigliar dapli responsabladad – era cun pudair serrar ospitals, sch’ils chantuns na vegnan betg da sa cunvegnir.
Ils cussegliers dals chantuns Stefan Engler e Martin Schmid han prendì posiziun il settember en l'emissiun Controvers.
Era per il cussegliader d'ospitals, Gian Arard Melcher, èn ils puncts da taxa memia bass ina part dal problem. In ulteriur punct saja dentant era la gronda purschida en blers ospitals. Sch'ins veglia porscher quasi tut – era chaussas spezialisadas – n'haja dentant betg la populaziun che fetschia diever savens avunda dals servetschs, alura chaschunia quai custs immens.
El è medi spezialisà per la chirurgia viscerala sco er per la chirurgia generala e traumatologia. Ultra da quai è el professer titular a l'Universitad da Basilea ed ha blers onns experientscha sco schefmedi e sco vicedirectur da l'ospital.
Plinavant pretendia era la populaziun dapli dal sectur da sanadad che d'auters secturs. I saja en urden d'ir lunsch per ir a cumprar en – las prestaziuns da sanadad stoppian dentant esser datiers. Ellas na vegnian dentant per part gnanc nizzegiadas, perquai ch'ins haja alura tuttina il sentiment che la qualitad dal servetsch spezial saja meglier en in center da sanadad pli grond, sco per exempel a Turitg.
Digitalisaziun e regulaziun
In ulteriur problem che chaschuna blers custs èn tut las regulaziuns che duain garantir la qualitad dal provediment da sanadad en Svizra. Per survegnir daners da las cassas da malsauns stoppian ils ospitals far adina dapli e far indicaziuns pli detagliadas, di Urs Cadruvi, directur da las clinicas Hirslanden Svizra Orientala. Quai dovria natiralmain era adina dapli temp.
È dapi l'onn 2022 directur da las clinicas Hirslanden da la Svizra Orientala, a Stephanshorn ed al Rosenberg. Avant è el stà 5 onns directur da l'ospital a Schiers e dal 2007 fin l'onn 2017 secretari general da la Lia Rumantscha.
Urs Cadruvi ha studegià economia da manaschi a Cuira.
Vitiers vegnan tut las certificaziuns ch'in ospital sto avair per pudair gestiunar. Quellas stoppian ins adina puspè renovar e quai custia. Urs Cadruvi fa era in exempel concret:
In visur da retina per mussar endretg colurs survegnan ins en stizun per 1'000 francs. En l' ospital custa quel 15'000, perquai ch'el sto esser certifitgà spezialmain.
Tenor Urs Cadruvi haja l'entira branscha da sanadad era manchentà la digitalisaziun. Blers ospitals lavurian anc cun sistems che sajan antiquads ed i dettia meglras schliaziuns sin il martgà. Prender suenter quest pass saja dentant char.
Co vinavant?
Tut ils experts èn dal medem avis: I na va betg vinavant sco fin uss. Igl è era cler per els ch'i na vegn en l'avegnir betg a dar il medem dumber d'ospitals en il Grischun – u almain betg en la medema furma sco oz. Ils ospitals ston s'adattar e far in pass vinavant. Co che quest pass duai vesair ora è in'autra dumonda.
Per Urs Cadruvi da las clinicas Hirslanden dovri oravant tut ina reducziun da regulaziuns per pudair lavurar pli effizient. Auzar l'effizienza da l'entir sistem è il proxim punct. Quai possian ins far cun collavurar pli stretg sur cunfins da regiuns ora, u era cun unir purschidas sche pussaivel. Ed ils ospitals stoppian far in pass vinavant en la digitalisaziun.
Era per Peder Plaz, il president dal cussegl administrativ da la ÖKK, èsi cler che las regulaziuns èn enta pe. Cun reducir las regulaziuns pudess ins era surdar incumbensas ad auters purschiders da sanadad. Sco exempel concret di Peder Plaz ch'ins pudess surdar vaccinaziuns ad apotecas. Quai na simplifitgass betg mo la lavur dals ospitals, mabain fiss era ina plivalur per il client che pudess decider pli flexibel cura e nua ch'el survegn questas prestaziuns simplas. Per Peder Plaz è la schliaziun ina rait da sanadad, dentant sur l'entir chantun. Pia: Coordinar las purschidas e reducir ellas nua ch'i na dovra betg ellas.
È dapi l'onn 2014 en il cussegl administrativ da la cassa da malsauns ÖKK – dapi l'onn 2023 è el president da quel. El ha studegià economia da manaschi e lavura dapi l'onn 2001 sco cussegliader da strategia per interpresas.
In pass pli lunsch giess il cussegliader Gian Arard Melcher. In dals puncts ils pli chars per ospitals saja la tgira da 24 uras pervi da cas staziunars. Cun reducir il dumber da plazs staziunars e porscher mo in servetsch ambulant – betg da 24 uras – pudess ins tenor el spargnar bler. Quai pudess era puspè far pli attractiv la professiun per il persunal, sche quel na stuess betg lavurar la notg.
La Svizra ha tenor Melcher ina quota fitg bassa d'operaziuns ambulantas. Be radund in terz dals pazients e da las patientas va a chasa senza restar ina notg en l'ospital. En ils Stadis Unids u ils pajais scandinavs sajan quai dus terzs u dapli.
Ils centers gronds da sanadad – cun staziuns da letgs e bleras purschidas – duain tenor l'expert esser là nua che la gronda part da la populaziun viva. En regiuns pli periferas fissan centers da sanadad ch'integreschan era la tgira da vegls u la Spitex pli effizients.
Per Gian Arard Melcher ch'ha sez manà ospitals, stoppia era il chantun vegnir pli activ e decider nua ch'i dovria propi tge purschida.
