«Ils babs, uschia co els èn, dattan als uffants blers impuls da svilup», di la professuressa emeritada da la psicologia da svilup Lieselotte Ahnert en ina emissiun dal Südwestrundfunk (SWR). «Nus avain constatà en nossa atgna perscrutaziun, che tschertas chaussas fan nunditg bain als uffants e che quai è schizunt meglier per ils uffants che quai che mammas fan normalmain.»
Far selvadi per il bun da l'uffant
Studis mussan per exempel ch'uffants ch'han giugà bler selvadi n'èn betg mo vegnids meglier a frida cun situaziuns da stress e tema pli tard en lur vita, mabain ch'els han er gì ina megliera controlla da sasez. Els èn tenor la psicologa Lieselotte Ahnert er pli pauc aggressivs e pli equilibrads cura ch'els èn cun auters uffants. Er paran quests uffants d'esser socialmain pli cumpetents e vegnan en scolina e scola primara giuditgads da las persunas ch’instrueschan sco pli conciliants e populars che auters uffants.
Il motiv è che gieus selvadis e corporals dattan impuls impurtants per il svilup dal sistem d'emoziuns da l'uffant. Uffants pitschens emprendan uschia d'enconuscher aifer curt temp fitg differents sentiments. Sentiments che pon ir davent da gust e confidenza, fin ad agitaziun e tema. E cun questa svelta midada da differents sentiments en il gieu selvadi cun lur babs, emprendan ils uffants tenor la perscrutaziun scentifica duas chauassas: per l'ina ch'il mund na va betg sutsura en in mument da tema e per l'autra er co els pon regular meglier sentiments malempernaivels.
Impurtant è tenor Lieselotte Ahnert dentant ch'ils babs chalan ad uras e maina puspè enavos lur uffants en in equiliber emoziunal, uschè svelt ch'els sentant ch'il plaschair da l'uffant è bainprest a fin.
Emprender da perder e surmuntar terradas
Babs na fan betg mo auter termagls cun lur uffants che las mammas, mabain els dattan era auter gieus cun ils uffants. Tar gieus cun cleras reglas, na guardan babs betg mo pli consequent che quella reglas vegnan era tegnidas en dals uffants pitschens. Ils babs èn er quels che na laschan betg exnum gudagnar l'uffant, mabain che vulan era mintgatant gudagnar.
E cun dar serius gieus cun l'uffant, nua ch'il bab sa mesira direct cun l'uffant, emprenda quel tranter auter ina motivaziun sanadaivla da vulair concurrenzar per insatge cun autras persunas, d'esser fairs, d’acceptar da betg adina pudair gudagnar, da tegnair ora frustraziuns u er da surmuntar terradas. Tgi ch'ha pudì trenà quai gia avant cun il bab è era pli tard en la vita en avantatg, nua ch'i dat adina puspè situaziuns da concurrenza.
Dumandar pli bler e curreger pli pauc
Auter che las mammas tendeschan ils babs tenor ils studis che èn vegnids fatgs ils ultims onns, da betg adattar il linguatg a quel da l'uffant. Cu l'uffant ha ina tschertga vegliadetgna dovran babs era in linguatg pli cumplex, in co el vegn duvrà ordaifer la famiglia. Uschia ch'ils babs èn per lur uffants bain ils partenaris che èn pli grevs da communitgar.
Cunquai ch'ils babs dumondan dentant bler ils uffants dumondas ch'els na pon betg simplamain respunder cun gea u na, e curregian era pli pauc ils uffants cura ch'els han cuntanschì in tschert nivel, promovan ils babs ch'ils uffant discurran gugent ed era bler. E sch’il bab dumonda trasora insatge l'uffant durant far termagls, sco per exempel: «Tge animal è quai?», «Tgi va cun il tractor?», «Nua va il tractor ussa?», u er «Pertge na vuls ti betg far termagls cun il Chaun?». Lura sa sprova l’uffant era d’explitgar tut quai al bab. E per pudair far quai, sto l'uffant propi sa stentar e mobilisar tut quai ch'el ha gia emprendì linguisticamain.
Da quellas dumondas n'èn pia betg mo fitg bunas da far discurrer l'uffant, mabain era da far duvrar el tut ses vocabulari e d'animar el d'engrondir quel. En pli sto l'uffant s'explitgar ed argumentar.
La figura bab è libra
La rolla da bab po da principi mintg'um surpigliar. Pertge esser il bab per in uffant, n'è betg mo reducì sin ils babs biologics en partenaris heterosexuals. Tant il bab adoptiv, l'um en in partenadi homosexual u era in aug engaschà po avair per l'uffant la rolla dal bab. Er na datti betg in cumportament tipic da babs. Dentant grazia a las observaziuns scientificas en differents pajais ha la scienza adina puspè pudì eruir clera tendenzas co babs sa cumportan cun lur uffants.
