Laschar il telefonin a chasa sch'ins va insanua – probabel insatge che n'è per blers betg uschè simpel. Il consum dal telefonin e da las medias socialas è ina dependenza ch'è vegnida numnada bleras giadas cun dumandar persunas giuvnas sin via. Quai sa mussi ch'ins passenti uras vi il telefonin, senza s’accorscher quant ditg ch'ins è atgnamain gia vidlonder. Per descriver questa dependenza dal telefonin vegn savens duvrà il pled «Fomo – Fear of missing out». Pia la tema da manchentar insatge. Sco in studi da la Scol'auta turitgaisa per scienzas applitgadas (ZHAW) mussa, èn giuvenils tranter 12 e 19 onns en media trais uras e mez per di vid il telefonin, la fin d'emna schizunt tschintg uras.
Nicotin en differentas furmas
In'autra dependenza, ch'ins fa bleras giadas era da cumpagnia, è il fimar. Bleras e blers han ditg ch'els sajan dependents da Snus, satgets da tubac ch'ins metta en bucca sut la lefza. Sper las cigarettas convenziunalas è era vegnì numnà las e-cigarettas. Ina retschertga en la Svizra franzosa ha mussà che 30% dals giuvenils tranter 14 e 25 onns han fimà e-cigarettas en il mais avant che la retschertga è vegnida fatga.
Sper il consum da nicotin e telefonin ha in giuven grischun era anc menziunà in'autra dependenza. Numnadamain quella da dar gieus online:
Jau sun stà dependent da gieus online e n'hai betg pli pudì lavurar, sun betg vegnì a frida cun la famiglia ed hai dà ora blers daners per gieus.
Cun agid professiunal saja el lura vegnì davent da questa dependenza. L'organisaziun «Dependenza Svizra» ha publitgà las datas las pli actualas davart dar gieus online – quellas èn da l'onn 2017 e mussan che bunamain 200'000 persunas giogan excessivamain.
Sper tut quellas dependenzas che san tut tenor chaschunar gronds donns, han ils giuvens e las giuvnas dumandadas era anc menziunà intginas chaussas in zichel pli pauc privlusas: Far pliras giadas ad emna sport, laschar far tattoos u stuair finir uschè svelt sco pussibel in cudesch.
L'organisaziun «Dependenza svizra» n'è betg cuntenta cun la politica da dependenzas
Areguard tge che la politica fa cunter questas dependenzas vesa l'organisaziun «Dependenza svizra» anc bler potenzial. En il rapport annual han els preschentà pliras pretensiuns a la politica sa basond sin divers studis dals davos onns.
- Alcohol: Per giuvenilas e giuvenils saja memia simpel da cumprar alcohol. Tar ils tests da cumpra en filialas hajan 33,5% dals giuvenils pudì cumprar illegalmain alcohol ed en l'internet schizunt 93,8%. La politica stoppia uss agir e guardar che giuvenils na survegnan betg uschè simpel alcohol sin il martgà. Plinavant pretendan els pli auts pretschs e da reducir las reclamas. Ultra da quai pretenda l'oranisaziun in scumond per vender alcohol la notg.
- Tubac: Cigarettas electronicas sco Puff-Bars sa derasian senza ch'il consum da cigarettas classicas giaja enavos e genereschia uschia ina nova generaziun da dependents da nicotin. Suenter che l'iniziativa «Uffants senza tubac» è vegnida approvada avant in onn duai quella uss vegnir messa en pratica. Plinavant pretenda l'organisaziun che la taglia sin il tubac na vegnia betg mo introducida tar e-cigarettas mabain che lezza vegnia era auzada tar cigarettas classicas.
- Drogas illegalas e cannabis: Datas actualas manchian qua, dentant saja la dumonda suenter ina terapia pervia da la dependenza da cocain creschida ils davos onns, durant che quella per heroin è sa sbassada. Tar cannabis n'è il svilup actual betg enconuschent. En la populaziun saja l'opiniun davart il consum dentant sa midada. La maioritad veglia ir davent dal scumond absolut. Donns duain vegnir reguladas tenor ils donns ch'ellas chaschunien per la sanadad e la societad e stoppian vegnir accumpagniadas dad ina ferma prevenziun il futur. L'organisaziun Dependenzas Svizra appelescha perquai a la politica da finalmain prender serius la veglia da la populaziun. Plinavant speran els dentant ch'il cannabis na daventa betg in'industria. I saja impurtant ch'i na dettia nagina motivaziun per il producider da pudair far gudogn cun quai, sco ch'i è il mument tar alcohol e tubac il cas.
- Medicaments psicoactivs: Las cifras da vendita per meds da durmir u sedativs sajan stabilas, dentant sin in nivel aut. La pandemia haja dentant chaschunà che persunas, era pli giuvnas, han cumenzà a consumar quests medicaments. Era meds cun opioids hajan ins vendì blers. Adina dapli giuvens maschaidan ils medicaments. Emprims resultats da studis mussian tenor l'organisaziun in basegn d'agir.
- Gieus da fortuna e daners: Tranter il 2020 ed il 2021 è la svieuta tar ils gieus online creschida per 25% ed ha uschia cumpensà la sminuziun tar ils casinos. Areguard ils casinos online che fetschian anc pli fitg dependent, vesa «Dependenza svizra» potenzial per ina meglieraziun – per exempel da rinforzar l'autoritad da surveglianza ed in uschènumnà «playertracking». I duai dar limitas quant blers daners ch'ils utilisaders dastgan dar ora – quai sur tut ils gieus e na betg mo per purschider.
- Activitads online: Ins na possia betg pli dir uschè bain nua ch'il cunfin è tranter ils gieus da video ed ils gieus da fortuna e daners. Giuvenilas e giuvenils sajan cunzunt bler vid il telefonin. «Dependenza svizra» pretenda tar questas activitads ina sensibilisaziun ed ina regulaziun, cunzunt tar il sistem da cumpra da gieus da video.
