Siglir tar il cuntegn
video
Co vinavant cun il luf en Svizra?
Or da Controvers dals 17.03.2024.
laschar ir. Durada: 28 minutas 49 Secundas.

Controvers cun Albert Rösti Co vai vinavant cun il luf en Svizra?

Per l'emprima giada ha gì lieu ina chatscha speziala sin lufs. Las finamiras da las autoritads n'han ins dentant betg cuntanschì – er perquai ch'organisaziuns d'ambient han fatg recurs. En il Controvers discuta il minister d'ambient Albert Rösti ensemen cun Stefan Engler e Mario Theus.

Fatg part a la discussiun han

Avrir la box Serrar la box
Legenda: RTR

Albert Rösti, cusseglier federal e manader dal departament per l'ambient, traffic e communicaziun

Stefan Engler, cusseglier dals chantuns e chatschader

Mario Theus, expert d'animals da rapina gronds e chatschader

Moderà l'emissiun ha Andri Franziskus

Sco emprim in sguard sin las cifras. En total tschintg chantuns è vegnida ordinada la chatscha speziala sin ils lufs – in da quels era il Grischun. 12 trieps stevan en il focus – quatter en Grischun. WWF, BirdLife e ProNatura han dentant fatg recurs – uschia na pudevan intgins dals trieps betg vegnir regulads. En Grischun han ins sajettà 20 lufs, previs eran 44.

«Regulaziun proactiva», in term pli politic per dir «sajettar lufs avant ch'els fan insumma donn». Quai era ina da las decisiuns pli delicatas per il cusseglier federal Albert Rösti. Quai saja dentant in pass necessari per la protecziun d'umans e d'animals. Dapli che 300 lufs sajan memia blers – lura dovria ina reacziun.

video
Albert Rösti davart la regulaziun dal luf
Or da Controvers dals 17.03.2024.
laschar ir. Durada: 10 minutas 2 Secundas.

Tar l'emprima chatscha speziala sin il luf, il december e schaner passà, n'ha il Grischun betg cuntanschì las finamiras. Tenor Albert Rösti saja dentant l'acziun stada in success. Intgins trieps hajan ins pudì eliminar u silmain franar la reproducziun.

Igl è ì meglier che spetgà. [...] Ins ha pudì eliminar intgins trieps che pudessan esser privlus.
Autur: Alfred Rösti Cusseglier federal

Ch'igl ha dà recurs d'uniuns d'ambient saja d'acceptar – quai saja er il dretg da questas organisaziuns. En quest connex constatescha il minister d'ambient er che la discussiun enturn ils lufs vegnia manada fitg emoziunala, e quai da tut las varts. Actualmain examinescha il Tribunal administrativ federal sche l'ordinaziun da chatscha saja vegnida enturn a moda correcta.

Ordinaziun da chatscha

Avrir la box Serrar la box

Il Cussegl federal ha il november passà adattà l'ordinaziun da chatscha. Quella prevesa dapi lura:

  • Lufs dastgan vegnir sajettads a moda preventiva, era sch'i n'han fatg nagin donn u stgarpà in animal da niz. La cundiziun è ch'i dat in privel.
  • Er entirs trieps pon vegnir sajettads a moda preventiva sche quai è giustifitgà.
  • Da nov datti in plan cun tschintg regiuns en Svizra che prevesa per mintga regiun in dumber minimal da trieps. Per la Svizra Sidorientala è definì (Grischun, Son Gagl e Tessin) minimalmain trais trieps.

Mesira temporara

L'emprima part da l'ordinaziun da chatscha revedida è vegnida messa en vigur temporarmain. Il Cussegl federal vegn a dar en consultaziun la primavaira 2024 las disposiziuns davart la regulaziun dal triep ch'èn vegnidas concludidas ussa, ensemen cun il rest da la realisaziun da la nova lescha da chatscha. L'entir pachet duai entrar definitivamain en vigur il prim da favrer 2025.

Ils lufs che sajan quiets ed en ils guauds na disturban betg Alfred Rösti. Enturn las stallas ed en ils vitgs n'hajan els dentant pers nagut.

Var la mesadad da la populaziun è cunter

Il parlament ha dà in cler consentiment a la regulaziun proactiva dals lufs. En la populaziun vesan ins quai pli critic, silmain sch'i va tenor ina retschertga fatga da Yougov. Tenor quella èn var 46% da la populaziun cunter la regulaziun preventiva da trieps da lufs. Surtut persunas pli giuvnas vesan quai uschia.

Ils motivs persvadents per ina regulaziun sajan surtut ch'il luf n'haja nagins inimis natirals. Ina regulaziun saja perquai necessaria. Plinavant vai per evitar dolurs tar ils animals e per garantir vinavant la basa da viver per purs. Ils adversaris vesan surtut la protecziun da muntaneras sco meglra alternativa al sajettar lufs. Plinavant na fetschia nagin senn da vulair recolonisar ils lufs, e lura tuttina vulair regular els.

Posiziuns fixas

Mario Theus, chatschader ed expert per animals da rapina gronds, n'ha nagina chapientscha per ils pleds dad Albert Rösti.

Quests pleds [...] da chattar in futur che fa pussibel ina existenza d'uman e luf senza conflicts è insatge dal pli maleducà, sontget ed ignorant dapi il cudesch dal 1868 da Friedrich von Tschudi.
Autur: Mario Theus Expert d'animals da rapina gronds

Tenor el na vegnia il savair ch'ins ha accumulà fin oz betg resguardà. Uschia vegnia la tema dal luf surtut dà vinavant atras istorgias. Dapi ch'il luf è enturn na saja anc nagina persuna vegnida attatgada d'in luf.

video
Discussiun tranter Mario Theus e Stefan Engler
Or da Controvers dals 17.03.2024.
laschar ir. Durada: 8 minutas 58 Secundas.

Auter vesa quai Stefan Engler, in politicher ch'ha adina fatg squitsch da regular ils lufs. Era la politica haja dentant manchentà da trair mesiras nua ch'ins aveva la schanza da lantschar ina meglra co-existenza. Uss stoppian ins dentant reagir, cun quai ch'i dettia adina dapli lufs ed er l'acceptanza en la populaziun giaja adina dapli a perder.

Nus avain da chattar ina via tranter demunisar e romantica. Nus essan en ina situaziun reala.
Autur: Stefan Engler Cusseglier dals chantuns (AdC)

Il s’agitar e reducir ils lufs na saja dentant betg tut la soluziun. Er la protecziun da muntaneras stoppia vinavant avair ses spazi.

Co vinavant?

video
Co duai ir vinavant cun la regulaziun?
Or da Controvers dals 17.03.2024.
laschar ir. Durada: 7 minutas 56 Secundas.

Tenor Stefan Engler stoppian ins vinavant sa focussar sin la protecziun. I dettia dentant er cunfins. Ma i fetschia er basegn da scurrentar e chatschar ils lufs. Tuts stoppian e vegnian ad emprender, manegia el – tant ils umans ed autoritads sco er ils lufs.

Mario Theus di ch'ins stoppia far cler che la maisa radunda n'è betg la scienza. Actualmain sajan ins tranter posiziuns fitg extremas ed in punct da vista antiquà.

Alfred Rösti vesa cun l'ordinaziun actuala ina buna varianta. I vala surtut da prevegnir ch'i capitan donns pli gronds u schizunt vid umans.

RTR Controvers 17:25

Artitgels legids il pli savens