Ensemen cun la direcziun da scola e cun sustegn da la Lia Rumantscha ha l’Uniun rumantscha elavurà ina cuntinuaziun da la purschida bilingua era per il stgalim superiur. Concret munta quai che la classa che frequenta actualmain la sisavla classa da la Scola bilingua da Cuira, dastga restar ensemen e cuntinuar – sco classa rumantscha – la scola superiura.
Igl è in grond desideri da l’Uniun rumantscha che la confruntaziun cun il rumantsch entschaiva gia en la scolina e cuzza fin a la fin da la scola obligatorica.
Uschia na ston ils 10 scolars e las scolaras betg pli sa decider per il rom facultativ rumantsch. Fin ussa n'era la purschida da promover il rumantsch sin stgalim aut betg propi attractiva. Cun trais lecziuns rumantsch durant l’emna, e quai a moda digitala, era la motivaziun dals scolars e las scolaras plitost pitschna. Cun questa nova purschida duess quai speranza sa midar, co Flurina Kaufmann, suprastanta da L’Uniun rumantscha declara.
La finamira principala da questa purschida duess esser ch'ils scolars pon vinavant viver la cultura rumantscha e na vegnan uschia betg stratgs in ord l’auter.
Cunquai ch'il dumber dals scolars rumantschs è plitost pitschen[LL1] , cun rodund 10 persunas, vegnan quels integrads automaticamain en ina classa tudestga. In ravugl giuvenils rumantschs entaifer ina classa tudestga. Na datti qua betg in privel che'ils rumantschs daventan separatists?
Or da vista linguistica fiss quai giavischà ch'els restassan en lur ravugl. Ed or da la vista sociala sa maschaida quai automaticamain. E quai fa era bain.
Gia avant in per onns han ins empruvà da realisar ina sumeglianta purschida. Dentant senza success. L’idea era da porscher in rom, sco per exempel biologia ubain istorgia, cumplettamain per rumantsch. Quai n'ha dentant betg funcziunà ord divers motivs. In crap da stgarpitsch eran ils meds d’instrucziun che n'existivan betg per rumantsch grischun ed uschia era quai in grond sforz per la scolasta u il scolast da translatar quests meds. Questa giada na duess quai betg capitar. La nova purschida saja bler pli simpla ed uschia er bler pli favuraivla. Las scolaras ed ils scolars profiteschian simplamain ina da l’autra.
La direcziun da scola da Cuira è per questa purschida
Era Patrik Degiacomi, suprastant da Cuira e responsabel per il departament da furmaziun, ha plaschair da questa nova purschida.
A mai èsi fitg impurtant che nus faschain tut il pussibel dad era promover las duas linguas rumantsch e talian en noss chantun.
E tuttina, sch'i giess tenor L’Uniun Rumantscha lura pudessan anc duas ulteriuras mesiras vegnir resguardadas. In’ulteriura finamira fiss ch’in rom vegnissia instruì per rumantsch e ch’ina lecziun da talian vegnissia stritgada a favur d’ina lecziun rumantscha. Quai na saja dentant betg uschè simpel, declera Patrik Degiacomi.
Gia da garantir il manaschi da scola normal è ina sfida enorma. Sch'i dat alura anc ina purschida speziala, daventi mo pli difficil. Qua essan nus lura schon sceptics, sche quai vala la paina.
La balla saja actualmain tar il chantun. Lez stoppia decider sche questas ulteriuras dumondas possian medemamain vegnir resguardadas. Cura che quai vegn ad esser il cas n'è dentant anc betg cler. I dovra pia anc in zic pazienza.
Cler è: Las 10 scolaras ed ils scolars da la sisavla classa da la Scola bilingua pon cuntinuar la scola superiura sco gruppa rumantscha en la scola Quader. E quai gia a partir da l’onn da scola 2025/2026.