I na dettia in privel immediat a Brinzauls da la costa, communitgescha la vischnanca. La plievgia ferma ha dentant mess en moviment pli fitg il culm, e chaschunà dapli crudadas da crappa. Il radar ha quintà radund 50 blocca dapi venderdi.
En la part dal vest e al frunt vegnan registrads ils pli gronds moviments. Quels na sajan dentant betg alarmants. Tranter venderdi e glindesdi hai dà radund 150 millimeters plievgia, 100 da quels sulettamain la dumengia.
21-08-2023
Suenter la plievgia la segunda mesadad dal fanadur èn las parts Plateau ed Insla da la bova da Brinzauls glischnadas temporarmain pli spert. Igl ha dà crudadas da crappa. Dapi intgins dis sajan la spertatads dentant puspè sa reducidas. Quai ha communitgà la vischnanca d’Alvra en ses bulletin d’infurmaziun mensil. Las ulteriuras parts da la bova sajan glischnadas tuttina spert u pli plaun ch’avant. Acceleraziuns temporaras da la bova pervi da plievgia na sajan betg in privel per la vischnanca.
27-07-2023
Davent dals 28 da fanadurs è la via communala tranter Vazerol e Brinzauls puspè averta. Las lavurs da construcziun vi da la via sajan numnadamain sa sviluppadas fitg bain, ha communitgà la vischnanca Alvra.
Quai munta era che l'auto da posta che charrescha tranter Lai e Tavau, po puspè prender la via tras Brinzauls davent da glindesdi proxim. Davent da lura na datti betg pli la purschida dal bus ch'ins po clamar.
Responsabel per las lavurs da construcziun è stà l'Uffizi da construcziun bassa dal Grischun en collavuraziun cun la vischnanca Alvra e l'interpresa Auto da posta.
La spertadad dal moviment ed era l'intensitad da las crudadas da crappa sajan creschidas pervi da la plievgia dal fanadur, scriva la vischnanca Alvra en sia nova communicaziun. Ma tuttina na dettia nagin privel acut per il vitg. Gia en il passà haja la plievgia augmentà la spertadad, quella saja dentant curt suenter puspè tschessada. Impurtant saja da resguardar las zonas da scumond davos e sur il vitg, quellas valan anc adina. I vala vinavant la fasa melna.
14-07-2023
La spertadad è puspè sa reducida
La situaziun en il territori da la ruschnada para puspè da sa calmar. La bova dals 15 da zercladur aveva effectuà curtamain che tut las parts ruschnavan puspè pli spert. Quai scriva la vischnanca d'Alvra.
Ils ultims dis han ils experts mesirà dapertut moviments stagnants. Anc n'hajan però betg tut ils lieus cuntanschì il nivel d'avant la bova. Tar il plateau sa muventian las parts en l’ost in zic pli spert che las parts en il vest.
Sco la vischnanca scriva, hajan ils geologs ferma speranza che la construcziun da la galaria da drenascha possia reducir anc ina giada marcantamain la spertadad. La crudada da crappa dals 15 da zercladur haja confermà las experientschas constatadas fin uss.
Quest venderdi saira decida la populaziun da la vischnanca d'Alvra davart il credit da 40 milliuns francs, per la galaria da drenascha che duai ralentar la ruschnada da Brinzauls.
Sch'i duvrass in nov domicil
La Confederaziun ed il chantun fissan pronts da surpigliar 90% dals custs, che l'Assicuranza da bajetgs na surpigliass betg – sch'ils abitants e las abitantas da Brinzauls stuessan bandunar lur vitg. Uschia ha infurmà la cumissiun responsabla da la vischnanca.
Tuttina na sajan ils 10% restants betg da sutstimar, sche nov terren da bajegiar stuess vegni avert e bajetgs existents spazzads, avertescha la cumissiun. Questa ed autras dumondas en connex cun ina pussaivla midada da domicil vul la cumissiun cuntinuar ad examinar. Cura che dapli detagls dal project e dals custs colliads sajan sclerids, veglian ins infurmar da nov la populaziun, hai num da la cumissiun.
Fasa melna dapi ils 3 da fanadur
In e scadin po puspè entrar en il vitg da Brinzauls: i vala la fasa melna. Persunas d'ordaifer pon puspè entrar Brinzauls, ha la vischnanca d'Alvra annunzià.
La via da Surava ed Alvagni a Brinzauls è puspè averta per il public, sulettamain la via da Vazarouls dastgan be abitantas ed abitants da Brinzauls duvrar. In scumond d'entrar vala vinavant per la costa da Brinzauls e conturn. Il scumond da sgular sur Brinzauls è er scadì.
Viver en il vitg puspè segir
Suenter 52 dis evacuaziun han ils abitants e las abitantas puspè dastgà durmir en lur letgs en il vitg il glindesdi ils 03-07-2023. Las forzas d’urgenza da la vischnanca e dal chantun restan dentant disponiblas.
La vischnanca d’Alvra scriva en il bulletin dals 03-07 ch’i possia puspè esser necessari d’evacuar sche la situaziun daventia privlusa. Il sistem da mesirar il moviment da la costa resta en funcziun. En cas ch’i fiss necessari da midar sin fasa cotschna u blaua, duvrass la vischnanca las sirenas d’alarm.
Il «plateau» pudess esser in privel en il futur
Il plateau consista or da dus fin quatter milliuns meters cubics crappa e giascha aut sur il vitg da Brinzauls. Quel possia esser en il futur in privel, scriva la vischnanca en ses bulletin. Ina ulteriura bova vegniss ins dentant a pudair annunziar avunda baud, uschia ch’i restia puspè temp d’evacuar.
L’auto da posta tranter Lai e Tavau charrescha vinavant sur Casti. Per il traffic public a Brinzauls prepara la vischnanca in bus sin dumonda. Vinavant serrada resta la senda da viandar davent da Vazarouls. Tgi che cuntrafa al scumond d’entrar sto quintar cun multas fin a 5'000 francs.
Emprim termin da medias a Brinzauls
Var 30 schurnalistas e schurnalists èn stadas mesemna ils 28-06-23 a Brinzauls. Mo paucs meters sper la bova han ils responsabels ed ils geologs infurmà davart la situaziun: Tut ha parì d'esser ruassaivel ed uschia possia era esser che las abitantas ed ils abitants pon returnar a chasa en il fratemp da l'auter emna. Enfin lura sto era l'entira infrastructura sco l'electricitad ed il provediment da l'aua puspè funcziunar.
Sco la vischnanca ha scrit, saja il motiv principal che la populaziun n'aveva betg pudì returnar ch'il «plateau» è glischnà pli spert ch'avant ils eveniments da la notg dals 15 sin ils 16 da zercladur. Suenter la bova da la notg saja s'accelerada tut la costa sur Brinzauls. Silsuenter èn las sveltezzas dentant puspè sa reducidas. Da quai dependevi sch'il vitg saja segir per la populaziun, uschia il geolog Stefan Schneider. Sin il plateau sajan anc dus fin quatter milliuns meters cubics dolomit fragil.
I saja stà impurtant da tegnair en egl l'entira bova. Plinavant vegnia er gia planisà vinavant, numnadamain in tunnel da drenascha che duai sminuir la spertadad da l'entira costa inclusiv il vitg che ruschna. Malgrà che la populaziun sto anc dir Gea al credit da 40 milliuns francs, saja quest tunnel exnum necessari per il futur da Brinzauls, uschia il geolog Andreas Huwiler.
Ils donns e las dimensiuns da la bova
Dus terzs da l'insla èn vegnids giu ils 15 da zercladur circa da las 23:30. Suenter quai è la situaziun sur Brinzauls stada ruassaivla, las spertadads èn stadas stabilas ed i ha dà be singulas crudadas da crappa.
Emprimas mesiraziuns cun ina drona dal SLF Tavau han mussà che circa 1,2 milliuns meters cubic èn ids a val. En l'insla saja la rusna fin a 50 meters profunda, scriva la vischnanca d'Alvra sin Twitter. Il cugn da la bova sur la via saja fin 15 meters aut.
La via da Lantsch a Brinzauls resta cuvrida e na vegn betg reparada. L'uffizi da construcziun bassa evaluescha uss differentas pussibilitads d'access al vitg. Vinavant saja er ina lingia d'aua impurtanta per il provediment dal vitg da Brinzauls vegnida donnegiada. Da reparar quella fiss ina da las premissas per in pussaivel return da la populaziun, uschia la vischnanca.
In «scenari ideal»
La notg dals 15-06-2023 sajan crudadas giu var dus terz da l'«insla». Ina emprima stimaziun è ida or da 1,2 fin 1,5 milliuns meters cubic. Quai ha ditg il geolog Stefan Schneider avant las medias. El ha discurrì d'in «scenari ideal» cun quai ch'il vitg na saja betg vegnì donnegià. La part da l'insla che sa chatta anc en la costa, na saja nagin grond privel pli per il vitg, uschia Schneider.
Er il president da la vischnanca, Daniel Albertin, è stà cuntent cun la crudada. I saja stà in grond levgiament. Ni persunas, ni il vitg sez sajan vegnidas donnegiadas.
Oz è in dals megliers dis dapi l'evacuaziun.
Cun l'eveniment saja il privel per il vitg vegnì bler pli pitschen. Dal tut na han ins dentant anc betg pudì garantir la segirtad.
Sin la dumonda, sche Brinzauls vegn puspè ad esser abitabel, han ils experts respundì quai di optimistic. Els vesian grondas schanzas da pudair puspè turnar en il vitg. Gist suenter la notg dals 15 sin ils 16 da zercladur hai però anc duvrà in zic pazienza. A lunga vista vegnia Brinzauls ad esser abitabel senza ristgs.
