Gia avant l'attatga il 2022 hai dà conflicts en l'Ucraina. Dapi il 2014 cumbattan en il Ost da l'Ucraina milissas pro-russas cun sustegn da la Russia. Er en connex cun l'annexiun da la Krim datti adina puspè cumbats. Puspè preschent per nus è l'Ucraina dentant pir puspè vegnì il schaner 2022. In maletgs da satellits vesevan ins che la Russia staziunescha truppas tar il cunfin cun l'Ucraina.
24 da favrer 2022 – la Russia attatga in stadi suveran. Numerusas miras en l'Ucraina vegnan attatgadas tranter auter cun rachetas. Il president ucranais, Wolodimir Selenski,
I suondan pliras condemnaziuns da differents stadis. Il Cussegl federal discurra d'ina attatga sin la democrazia. A la Russia na fa quai nagina inpressiun. Suenter var in mais èn diversas regiuns da l'Ucraina sut controlla russa.
Ils 2 d'avrigl vegn scuverta la mazzacra da Butscha: Las truppas russas sa retiran en il nord dal pajais. Là laschan ellas enavos per part maletgs sgarschurs. Tar in crim da guerra supponì a Butscha vegnan dumbradas dapli che 400 baras.
Ils 16 da matg vegn la citad da Mariupol conquistada da la Russia. La situaziun umanitara en la citad fa star il flad en bleras parts dal mund. Pliras giadas n'èsi betg gartegià da crear in corridor umanitar per che la glieud po fugir ord la citad. Il bumbardament sin ina clinica da parturir vegn classifitgà da l'OSZE sco crim da guerra.
Ils proxims mais datti be paucas midadas vid las fruntas. Dapi l’entschatta da l’invasiun russa èn dentant passa sis milliuns umans fugids ord l’Ucraina. Quai aveva communitgà l’Autcumissariat da las Naziuns Unidas per ils fugitivs UNHCR. Da quai sajan 90% dunnas ed uffants.
- L'entschatta da settember 2022 sa retira la Russia ord il nordost dal pajais. Paucs dis pli tard bandunan las truppas russas er la citad da Charkiw. Cun agid dad armas ord pajais dal vest èsi gartegià a l'Ucraina da chatschar enavos lur inimis.
La fin da settember 2022 «creescha» il president russ, Vladimir Putin, quatter novas regiuns. El metta en funcziun regenzas per las regiuns Luhansk, Donezk, Cherson und Saporischja. Quellas annexiuns giustifitgescha Putin cun la protecziun da la populaziun da naziunalists da l'Ucraina.
Ils 8 d'october datti in'explosiun sin la punt da la Krim. Parts da la punt èn crudadas ensemen, in tren va si en flommas. L'attatga vegn da l'Ucraina. Pauc pli tard suonda la quittanza: La Russia bumbardescha l'Ucraina uschè fitg sco dapli l'entschatta da la guerra betg pli.
Primavaira 2023: La guerra regia dapi in onn. En l'ost dal pajais na para betg dad ir vinavant. Enturn las citads da Bachmut e Soledar datti ina «guerra da posiziun» (tud. Stellungskrieg).
Ils 23 e 24 da zercladur datti in revolta en Russia. Il schef da l'armada privata «Wagner», Jewgeni Prigoschin, va cun sias truppas en direcziun Moskau. El declera publicamain ch'ins stoppia fermar la direcziun militara da la Russia. Suenter in pau dapli che 24 uras vegn la revolta stizza. Dus mais pli tard mora Prigoschin tar ina crudada d'in aviun en il nord da Moskau.
L'atun 2023 para la guerra dad esser en ina situaziun da pat. I dat adina puspè cumbats, dentant senza che las fruntas sa midan. Ni la Russia, ni l'Ucraina paran da vegnir vinavant.
La fin dal 2023 suonda in'attatga gronda: La Russia trametta dapli che 100 dronas e rachetas en direcziun Ucraina. Quai è ina da las pli grondas attatgas en il decurs da la guerra. En tut il pajais audan ins las detunaziuns.
Ils 3 da schaner è in bun di, almain per var 500 praschuniers da guerra. I dat in grond barat tranter praschuniers russ ed ucranais. Fin oz hai dà var 50 da quests barats, pliras milla persunas han puspè pudì returnar.
Ils 17 da favrer 2024 sa retira l'Ucraina da la citad da Awdijiwka. Quai è in ferm culp per las truppas da Wolodimir Selenski. Per quella citad cumbattan ellas dapi plirs mais vehementamain.
Il matg 2024 cumenza la Russia cun in'offensiva a Charkiw. Moskau annunzia ch'ins haja conquistà entaifer curt temp tschintg vitgs en vischinanza dal cunfin.
Ils 4 d'avust arrivan ils emprims jets da cumbat or da pajais dal vest en l'Ucraina. La speranza è gronda ch'ins possia uschia rumper la dominanza russa en il spazi d'aria.
Ils 6 d'avust attatga l'Ucraina la Russia. Tenor indicaziuns da la Russia èn var 1'000 schuldads da l'Ucraina entrads en la regiun Kursk. En quella regiun vala il stadi d'urgenza. Igl è l'emprima attatga da l'Ucraina sin territori russ.
L'october 2024 vegn in nov actur en la guerra: La Corea dal Nord trametta schuldada en las regiuns da cumbat. Quellas truppas cumbattan per la Russia. La Corea dal Nord e la Russia han dapi l'entschatta da la guerra intensivads lur relaziuns.
Ils 17 da november 2024 survegn l'Ucraina il permiss dal president dals Stadis Unids, Joe Biden, da dovrar armas a lunga distanza. Uschia po l'Ucraina er attatgar trajects en la Russia. Curt suenter va l'emprima racheta en direcziun Russia.
Ils 12 fa favrer 2025, paucas emnas suenter che Donald Trump è en uffizi, telefona el cun il president russ ed il president da l'Ucraina. Uschia datti ina nova iniziativa per discurs da pasch tranter ils Stadis Unids e la Russia. Spert s'annunzian dentant pajais europeics e l'Ucraina: Sch'i dettia discurs da pasch, stoppian ins er resguardar l'Ucraina.