Siglir tar il cuntegn

In tema che muventa Cumià e cuminanza

Tradiziuns da prender cumià cuminaivlamain dad in defunct enconuschain nus en nossa cultura da vegl ennà. Per ils restads anavos èn usits e rituals durant il temp da malencurada impurtants per surmuntar quest misteri dolurus. Els dattan plazza a la tristezza che vul esser vivida.

In tema che muventa persunalmain

Jau sun ina da quellas – sco blers auters bain era – che legia adina sco emprim las annunzias da morts en las gasettas. Ed jau hai constatà ils davos onns ch’i dat pli e pli paucas sepulturas e sch'i dat ellas han quellas lieu mo en il stretg ravugl da la famiglia. La cuminanza vegn sclausa.

A Surrein nua che jau sun creschida si vegnivan quests usits da prender cumià vivids fitg. Jau ma regord che mes conscolars ed jau gievan a messa da bara ni ch’jau gieva cun la mamma en stiva dal defunct a dir paternoss. Quai era normal.

Oz percorsch jau che jau sun daventada malsegira quai che pertutga ir enturn cun cumiads. Ins na sa betg propi co sa cumportar. A tgi èsi da condolar sche jau vom a sepultura? E sche jau ves en il vitg ina persuna en malencurada, duai condolar u betg? Ils rituals che dattan segirezza mancan ozendi.

Nahaufnahme eines Traueranzeigen-Ausschnitts mit markiertem Text.
Legenda: Annunzias da mort en gasettas. RTR

Inventari dals rituals

Quest tema fatschenta mai. Avant sis onns hai jau perquai gì l’idea da documentar usits e rituals da prender cumià da cuminanza ch’existan anc oz. Sco emprim hai jau contactà tut las plaivs rumantschas en il Grischun. Jau hai fatg ina sort inventari dals usits e rituals ch’existan anc oz. Lura hai jau visità differentas plaivs che vegnissan en dumonda. Da la vart da las plaivs e da la baselgia è mia idea stada bainvisa. Dapertut è il resun stà: Fai quest film! Mo la finala èsi la famiglia dal defunct che decida schebain ella lascha filmar la sepultura u betg.

Person betrachtet Dokumente auf einem Tisch vor einem Fenster.
Legenda: Petra Rothmund vi da las retschertgas. RTR

Duvrà curaschi

Da contactar la famiglia en malencurada è stà ina sfida. En ina tala situaziun pari freh da telefonar e dumandar per dastgar filmar.

Jau hai duvrà curaschi, e savens hai jau stuì sfurzar mamezza da telefonar a las famiglias en malencurada. Era da lur vart è l’idea da documentar quests usits e rituals che svaneschan zic a zic stada bainvisa. Ma ils blers han tuttina betg vulì laschar filmar.

Il Grischun parta sia istorgia

Avrir la box Serrar la box

Sin la plattafurma nossaistorgia.ch preschenta RTR ina part da ses archiv.

Cun questa plattafurma less RTR procurar che l’istorgia e las istorgias da la Svizra rumantscha e dal Grischun na van betg en emblidanza.

Pass per pass

Pliras giadas hai jau mess da la vart il project sepultura. E tuttina, insaco n'ha questa idea betg laschà liber mai. Adina puspè cura che jau raquintava da mia idea ha la glieud cumenzà a raquintar istorgias persunalas.

Jau hai percurschì uschè fitg che quai tema occupa betg mo mai mabain era massa auters. E quai è stada la motivaziun da tuttina betg laschar crudar il tema. A l’entschatta è stada l’idea da filmar en in sulet lieu ina sepultura da l’entschatta enfin la fin. Bainprest hai jau constatà che quai è nunpussaivel. La finala èsi reussì da far pass per pass. Da rimnar zic per zic en differents lieus.

In document dal temp

Questas singulas parts en differents lieus documenteschan usits e rituals da prender cumià da cuminanza sco els existan anc oz. Igl è in document dal temp per nus ma era per las generaziuns che vegnan suenter. Grazia a l’avertezza da las famiglias en malencurada e grazia d'avair tegnì la dira è quai la finala reussi.

RTR Cuntrasts 17:40

Artitgels legids il pli savens