Anita Pedretti, Fabiana Sac e Petra Battaglia tutgan tar quellas persunas, senza las qualas ch’i na va betg – senza las persunas, che lavuran en la tgira. Corona ha accentuà lur valur. Tuttina regna anc savens l’idea che lavurar en la tgira saja metter si plasters, lavar pazients ed als dar medicaments.
Il mintgadi, ch’ellas trais han laschà observar ils Cuntrasts mussa bain spert, ch’igl mastergn da la tgirunza pretenda betg be engaschi, ma ina passiun per la tgira.
«Nus essan savens lur unic contact»
La lavur da la Spitex, dal servetsch da tgira e sustegn a chasa, è daventada cun Corona anc pli intensiva:
Savens essan nus per ils clients ils unics, che visitan els, cun quai ch’els na dastgassan betg avair visitas u na stuessan betg ir tranter la glieud.
Anita Pedretti (34) è tgirunza diplomada HF e lavura en in pensum da 40% per la Spitex Engiadin’Ota. Uschia sa ella cumbinar lavur e famiglia – e restar en sia professiun.
Quai na sa chapescha betg da sasez. In’analisa svizra mussa, che pli che 40% da las persunas scoladas bandunan gia 4 onns suenter lur scolaziun lur professiun en la tgira.
«Per mai era quai in uh schanza »
Ina mancanza, che sa mussa er en las chasas d’attempads. En la chasa d’attempads dal Center da Sanadad a Savognin datti actualmain gist avunda persunas en la tgira, gist tantas co quai ch’il chantun prescriva. Per Sandra Luzio, la manadra da la tgira, èsi surtut difficil da chattar persunal qualifitgà: «Persunal d’assistenza n’è betg ina gronda sfida da chattar, ma tgirunzas diplomadas... gea, quai è in zic sco lotto.»
Perquai offrescha il Center da Sanadad er sustegn per sa scolar vinavant – per exempel a Petra Battaglia (42), ch'aveva cumenzà sco gidantra en la chasa d’attempads:
Suenter in onn e mez han els ma dumandà, sche jau na vi betg far quella scolaziun. E per mai era quai ina uh schanza da ma sviluppar vinavant.
Uss è la mamma ed anteriura igienicra dentala per finir sia scolaziun sco tgirunza FaGe.
«Igl è schon stuffi»
Fabiana Sac (29) percunter ha finì avant in onn sia scolaziun. Ella è tgirunza HF ed ha mussà als Cuntrasts sia lavur sin la staziun da pandemia da l’Ospital chantunal a Cuira. Actualmain lavura ella 100% – ed ella fetschia quint da far quai er vinavant, raquinta ella: «Mia professiun am plascha fitg bain.»
Tuttina sappia ella chapir, che l’intensitad en la tgira cun ses squitsch da temp, la responsabladad, la lavur irregulara e las pajas mediocras stgatschia a bleras collegas ord lur professiun:
Igl è stuffi. Sch’ins lavura adina 100% han ins betg bler temp liber. Nus essan en sasez be vi da la lavur, quai fa vegnir stanchel.
E las prognosas n’empermettan betg grond meglierament – anzi: Fin l’onn 2030 vegnan a mancar en Svizra 65’000 persunas en la tgira, uschia in’analisa dal servetsch d’infurmaziun OBSAN.
