Per l'Associaziun svizra da las ovras atomaras è la proposta dal lieu per in deposit final in crap da miglia. Ussa possian ins far ulteriurs pass en direcziun permissiun generala e dismessa segira da rument radioactiv, hai num en ina communicaziun. La regenza dal chantun Turitg vul accumpagnar il process a moda critica e constructiva – il pli impurtant saja la segirtad da la populaziun. Per il chantun Argovia è la decisiun plausibla.
Quai era ina decisiun clera, la situaziun geologica è a Nördlich-Lägern la meglra.
Per la Fundaziun svizra d'energia ed autras organisaziuns nunguvernamentalas è la decisiun dal lieu vegnida memia baud. I dettia anc memia bleras dumondas avertas che na pertutgan betg il lieu.
La regiun Nördlich Lägern sa chatta en la Bassa e cumpiglia 12 vischnancas dal chantun Turitg e 3 da l'Argovia. La populaziun pertutgada è vegnida infurmada dumengia directamain da las autoritads ch'i duai vegnir construì là il deposit final da rument atomar. Per construir il deposit final per il rument atomar ston 22 proprietaris dar giu terren. Quels possessurs èn er gia vegnids infurmads. 18 possessurs èn al lieu Nördlich Lägern tar Stadel en il chantun Turitg. 4 ulteriurs possessurs ston dar giu lur terren a Würenlingen en il chantun Argovia. Là duai vegnir engrondì l'implant per pachetar il material radioactiv ch'i dat gia dasper il deposti temporar. Quants daners che quests possessurs survegnan n'è dentant anc betg cler.
Critica da la Germania
Quai procura ussa dentant per critica en la Germania. Il deposit saja mo paucs kilometers davent dal cunfin. Quai saja in grond pais per 67'000 persunas, rapporta l’agentura da novitads DPA sa referind sin plirs presidents da vischnanca tudestgs. Tar in accident cun transportar rument atomar vers il deposit final saja l’aua sutterrana e cun quai era l’aua da baiver periclitadas. Plinavant teman las politicras e politichers in grond donn da la reputaziun per il turissem.
Trais lieus eran en discussiun
Dapi prest 50 onns han ins tschertgà en Svizra in lieu adattà per il deposit final dal rument radioactiv che vegn producì da las ovras atomaras. Sco ultim hai dà trais opziuns: Dasper Nördlich Lägern eran anc en discussiun la regiun Terra da vignas da Turitg sco er la regiun Giura Ost en il chantun d'Argovia.
Nördlich Lägern era vegnì stritgà per in temp da la glista, è lura dentant puspè vegnì en dumonda sco deposit final. Qua duain vegnir magasinads ruments radioactivs per diesch-millis fin tschient-millis onns, profund en la terra, fin ch'els n'èn betg pli donnegius.
Lunga procedura d'approvaziun
Suenter che la Nagra è sa decidida per quest lieu, vegn ella probablamain ad introducir il 2024 la dumonda da construcziun tar la Confederaziun. Pir il 2029 vegn il Cussegl federal lura probablamain a prender la decisiun definitiva per il lieu. Suenter sto er anc il parlament approvar il deposit final.
Probablamain vegn quai lura er anc a dar ina votaziun dal pievel. Il start per construir il deposit final è previs per l'onn 2045. Tenor la planisaziun da la Nagra pudessan ils emprims ruments lura vegnir magasinads là a partir dal 2050. Suenter suonda in temp d'observaziun, che duai cuzzar 50 onns. L'onn 2115 duai il deposit lura vegnir serrà.
Partidas han anc dumondas avertas
Per la Partida populara e la Partida socialdemocratic dal chantun Turitg e per ils Verds da la Svizra datti anc dumondas avertas en connex cun in deposit final per rument atomar a Nördlich Lägern. Quai scrivan las partidas en communicaziuns.
La PPS da Turitg pretenda sur tut ch'ins communitgeschia a moda transparenta chapibla e cumplaina ils resultats da las retschertgas davart la segirezza. La PS da Turitg numna ils temas protecziun da l'aua sutterrana profunda u eventuals chats da gas natiral che mettan en dumonda la construcziun d'in deposit final sutterran. Per ils Verds da la Svizra n'è il problem cun il rument atomar betg schlià. I dettia dumondas avertas davart segirezza e custs.
