Controvers spezial - Cumbat electoral – candidatas per il Cussegl naziunal

RTR va en la terza runda: Sco emprim èn vegnids a pled ils candidats per il Cussegl dal chantuns ed en ina segunda runda las cusseglieras ed ils cussegliers naziunals, che candideschan puspè – ed uss as preschentan las candidatas da las partidas grondas, che stattan a la guetta e speran sin il coup grond. Sco as posiziuneschan ellas areguard ils temas ch’occupan la populaziun? Nua sa differenzieschan ellas da la concurrenza u schizunt da la lingia da lur partida? E tge invistas persunalas permettan ellas, senza trair il joker?

Las participantas

Ils temas

Spazi da viver – mancanza d’abitaziuns

La quota d’abitaziuns vitas en il Grischun è tar 0,58%. Nus discurrin d’ina mancanza d’abitaziuns precara. En il Grischun datti pliras raschuns per questa situaziun. Per l’ina las tendenzas generalas sin il martgà d’abitar, lura las consequenzas da la limitaziun da segundas abitaziuns e sco terz la lescha davart la planisaziun dal territori. Tut quai limitescha las pussaivladads per abitar per in pretsch raschunaivel per la glieud indigena.

Economia – mancanza da forzas da lavur

L’economia grischuna ha grondas difficultads da chattar persunal qualifitgà. Tenor tscherts studis resta mintga 5avla plazza da lavur betg occupada fin en 20 onns. Quai ha da far cun il svilup demografic che prevesa che anc dapli glieud giuvna banduna il Grischun. Ma er en il rest da la Svizra datti grondas difficultads d’occupar plazzas da lavur. Pertutgads èn cunzunt il sectur da la sanadad, l’informatica, il sectur da construcziun ed il turissem.

Per Anita Mazzetta è cler: l'emprim pass per far frunt a la problematica èn canortas pajablas, per che pèrins cun famiglias pon omadus ir a lavurar. Dal medem avis èn era Geraldine Danuser e Franziska Preisig. Per omaduas è er il traffic public e l'attractivitad d'abitar puncts centrals. Per Flavia Aebli tunan quests puncts bain, ma ella vesa ina problematica tar la finanziaziun. Tenor Luana Bergamin stuess il potenzial da las persunas en il chantun vegnir nizzegià pli fitg ed il sistem da lavurar daventar pli flexibel. Per Gabriela Binkert Becchetti n'è la problematica betg schliada cun quests puncts, i dovria era las forzas da lavur da l'exteriur, quai percorscha ella cunzunt en sia regiun.

Politica da l’ambient

La politica per l’ambient resta era suenter il Gea a la lescha dal clima ina gronda sfida. Per l’ina vai per reducir las emissiuns nuschaivlas e per l’autra vali dad esser pront per las midadas chaschunadas tras il nov clima en Svizra. Las temperaturas èn pli autas ch'avant in pèr onns, quai ha consequenzas sin il turissem, l’agricultura e l’infrastructura.

Provediment d’energia

Il provediment d’energia resta ina da las grondas incumbensas per la politica la proxima legislatura. Tras la guerra en l’Ucraina è il martgà internaziunal d’energia sa midà cumplettamain. Blers pajais ston l’emprim guardar per sasez. E quai ha consequenzas per la Svizra. Entant ch’i tanscheva fin uss d’avair in ferm sectur cun ovras idraulicas, mancan oz autras energias regenerablas. L’uschenumnà Solar-Express duess procurar per dapli ovras cun energia da differents secturs.

Cunzunt la dumonda sche la Confederaziun duai prescriver e coordinar la realisaziun d'implants d'energia regenerabla para da fatschentar. Luana Bergamin e Franziska Preisig èn da l'avis ch'i duvrassia in plan directiv da la Confederaziun. Geraldine Danuser è da l'avis che la populaziun duai pudair decider, ma ch'i drovia er ina coordinaziun tranter tut ils stgalims politics. Gabriela Binkert Becchetti vesa ils parcs da vent sco problem ed è da l'avis ch'in plan directiv saja cuntraproductiv. Per Anita Mazzetta duajan implants solars surtut era vegnir stgaffì sin bajetgs ch'èn avant maun, ils davos onns hajan mussà che quellas mesiras produceschian tant energia sco in parc solar. Flavia Aebli è da l'avis ch'ins stoppia agir pli svelt per dar dumogn a la problematica e ch'ins stoppia er ir en cumpromiss per cuntanscher las finamiras.

Dumondas curtas e persunalas

Durant la discussiun èn las politicras adina puspè vegnidas dumandadas dumondas curtas ch'ellas han respundì cun gea u na u ina curta frasa. Tranter auter tar lur partidas e lur cumbat electoral u lur oppiniuns davart la guerra en l'Ucraina, la regulaziun dal luf, la promoziun dal rumantsch, ils custs per il sectur da sanadad u la vegliadetgna da vuschar. Sco davosa dumonda persunala han ellas respundì la dumonda cun tgi ch'ellas giessian a gentar durant lur emprima sessiun a Berna:

Las ulteriuras debattas

Il dossier d'elecziuns