Il clima, ils custs da sanadad u er la situaziun dals fugitivs èn trais temas che dattan da discutar fermamain en il Controvers.
Il clima resta in tema actual
Avant quatter onns è il clima stà il grond tema da las elecziuns. Era questa stad hai dà situaziuns meteorologicas extremas, chalurs, plievgia ed inundaziuns. Malgrà ch'il clima n'è betg pli il tema central dal cumbat resta vinavant in tema discutà fermamain. Martin Candinas, Jon Pult ed Anna Giacometti èn tuts da l'avis ch’i saja da far vinavant cun las energias regenerablas. Tenor Jon Pult e Martin Candinas sajan energias regenerabla ina gronda opportunitad per l’economia dal Grischun. Sco che Pult accentuescha datti politicamain duas leschas che sajan d'acceptar, d’ina vart ch’i na dat betg pli novas ovras atomaras e da l’autra vart ch’i dettia finamiras da la politica dal clima ch'èn vegnidas acceptadas ed ins stoppia far tut il pussibel per far questas midadas. Tenor el saja d'investir en la decarbonisaziun da traffic, la mobilitad e l’industria ed en la producziun d’energia regenerabla. Magdalena Martullo-Blocher vesa quai critic, ella di che la forza atomara saja ina buna furma cunquai che quella na cuntegnia betg fossils. Tenor ella vegnia l’energia da solar e da vent sfurzada e ch'il pievel na veglia betg quai. Ella di che questas furmas d’energia furneschian memia pauc energia, uschia ch’ins construescha la fin finala ovras da gas. Questa pretensiun da Magdalena Martullo-Blocher maina a fermas discussiuns ed ils auters dus candidats e la candidata squassan il chau. Tenor Martin Candinas na vai betg per construir encunter il pievel dentant vesa el las investiziuns en l'energia regenerabla il mument sco schanza. Ins stoppia avair l'interess ch’ils projects vegnian cun bler schlantsch tras las proceduras. Anna Giacometti di che la PPS blocchescha cleramain energias alternativas sco cumplettaziun e l’implementaziun da la lescha da clima ed uschia na vegnian ins betg vinavant.
La chareschia ed ils custs che s'augmentan
Tut ils candidats e las candidatas èn da l'avis, ch’ins stoppia far insatge encunter ils pretschs che creschan, ed en spazial cunter ils custs da las cassas da malsauns. Sco ch'i vegnia dentant a sa sviluppar en ils proxims onns vesan els ed ellas different.
Nua è il champ da sanadad en quatter onns?
Jon Pult spera che la situaziun sin il champ da sanadad vegnia ad esser pli sociala nua che famiglias hajan anc adina la spierta ch'ellas dovran e ch’i na stoppian betg pajar uschè ina gronda part or da l'agen satg.
Magdalena Martullo-Blocher giavischa ch'ins possia guardar pli precis tgei ch'ils motivs per quest augment da custs sajan. Quai cun la midada dal cusseglier federal. Ella vesa il problem tranter auter tar l'immigraziun ch'è tenor ella ina grond post nua ch'ils daners vegnian dads or.
Martin Candinas è persvadì ch'ils custs vegnan era a s'augmentar en avegnir, dentant betg en la medema dimensiun. Tenor el saja il sistem il gist, dentant dovria quai l'aspect social. Tenor el vul quai dir reducziuns da las premias.
Anna Giacometti spera ch’ins daventia pli flexibel tar l'assicuranza da basa che è fitg chara, uschia ch'ins possia decider las prestaziuns che ch’ins dovra propi ed uschia betg pajar rauba betg necessaria.
La situaziun da fugitivs
In champ che pudess chaschunar en l'avegnir problems sch'ins guarda sin la situaziun a Lampedusa è il champ da fugitivs. È la Svizra preparada?
Tenor Magdalena Martullo-Blocher è la Svizra insumma betg preparada per quai. Ella di che la cunvegna d'associaziun e la reglamentaziun da Schengen haja fatg naufragi. Ella è per controllar sez ils cunfins ed avair ina zona da transit, uschia ch'ins possia directamain expulsar fugitivs avant che laschar els en il pajais.
Anna Giacometti vesa quai tut auter, tenor ella saja impussibel da vulair controllar sez ils cunfins. Ella è leda che la Svizra è dapli il 2008 part da la cunvegna da Schengen e di ch’i saja impurtant da restar en la tala.
Tenor Jon Pult è la Svizra pli u main preparada. Quai ch'el vesa critic è, ch'il parlament ha vuschà encunter dapli capacitads cun containers per che dapli fugitivs pudessan viver là. Quai saja stà in sbagl, cun in Gea fissi la Svizra stada preperada meglier.
Martin Candinas di ch'il dumber da fugitivs saja in grond problem per l'entira Europa e ch’i dovra soluziuns da cuminanza. Dentant saja da dar adatg ch’ins daventia betg populistic cun vulair controllar sez il cunfin. La Svizra saja in pajais economicamain fitg avert era cun pendularis, uschia che quai na funcziuna betg en la realitad.
Hobis e gnervusadad il di d'elecziun – la vart persunala
Tge fa Anna Giacometti cunter la gnervusadad il di d'elecziun? Tge stima Jon Pult vid sia dunna? E tge èn ils lieus preferids en Grischun da Magdalena Martullo-Blocher e Martin Candinas? Las cusseglieras ed ils cussegliers mussan in zic da lur vart persunala.
