Il coronavirus ha dominà cleramain l’emprima part da la legislatura. Entant ch'ils trais nov elegids enconuschan Berna mo en stadi d’urgenza – ha la pandemia era procurà per ils parlamentaris rutinads per sfidas nunenconuschentas. Tuttina: Ils emprims dus onns da la legislatura han era autras tematicas gì plaz tar la classe politique.
Duas engaschadas autenticamain
L’elecziun da Sandra Locher-Benguerel e dad Anna Giacometti en il Cussegl naziunal è stada ina surpraisa avant dus onns. Entant ch'ina ha chattà spert ses dachasa – hai durà tar l'autra in zic pli ditg.
Sandra Locher-Benguerel (PS) è arrivada avant dus onns a Berna ed ha dà gas. Ella tutga tar las politicras las pli diligentas - è dentant era ina perfecziunista ed enconuscha ses dossiers fin sin l’ultim detagl. Ed era sch'ella n'è betg ina che tschertga d’esser en il center, dat ella tuttina en egl perquai ch’ella è uschè lavurusa. Sandra Locher-Benguerel ha cunquai era gudagnà il respect da la fracziun e da la cumissiun da scolaziun e furmaziun. Diversas moziuns che vegnan dad ella èn era vegnidas inoltradas sco moziun da cumissiun. La politicra da Cuira ha chapì fitg svelt cun tgi e co far allianzas per cuntanscher sias finamiras. En general vegn Sandra Locher-Benguerel recepida a Berna sco ina politicra fitg engaschada. La «Neue Zürcher Zeitung» ha dacurt perfin numnà la dunna da 46 onns ina da las nov-elegidas cun il pli grond success.
Da chasa sa senta Sandra Locher-Benguerel en la furmaziun, quai che n'è nagina surpraisa cunquai ch'ella è magistra, è stada presidenta da la magistraglia grischuna e daventa l'onn proxim commembra da la direcziun da la magistraglia svizra. Dasperas ha ella er inoltrà diversas moziuns per promover l’egualitad tranter umens e dunnas – saja quai tar la paja ubain cun promover dunnas en funcziuns da cader. Per exempel vegn dad ella la pretaisa d’in post da mediaziun per abus sexual per firmas ch'èn liadas a la Confederaziun.
Sandra Locher-Benguerel pudess sa posiziunar pli prominenta sche ella na surlaschass betg ad auters il palc. Las qualitads d’ina politicra naziunala ha ella numnadamain en mintga cas.
Anna Giacometti (PLD) ha gì la pli difficila partenza a Berna suenter sia elecziun surprendenta. Senza experientscha en la legislativa ha la rait mancà en la politica federala ed ella n’ha betg mo stuì emprender ad enconuscher ils andaments en il Cussegl naziunal, mabain era l’atgna fracziun. Quai è in motiv daco ch’ella ha duvrà pli ditg da vegnir a chaud sin livel federal. Dentant pli e pli chatta ella sia rolla: Sch’ins conguala l'Anna Giacometti d'avant in onn cun l'Anna Giacometti dad oz, sa mussa in svilup. Surtut cun la revisiun da la lescha da CO2 è la dunna da 60 onns sa posiziunada per tematicas ecologicas e dal clima – in dossier che ha gidà da vegnir ord la rolla d’observatura en ina rolla pli activa. En la politica d’ambient sent'ins sias ideas cleras. Natiralmain che quai ha era in connex cun la bova a Bondo l'onn 2017, cura ch'ella era presidenta da la vischnanca da Bregaglia, ed ha ramassà experientschas davart il midament climatic e sias consequenzas. En general sa posiziunescha Anna Giacometti tar l’ala sanestra da la Partida liberaldemocratica. Quai sa mussa era tar la protecziun d’animals: Cun ina moziun pretenda Giacometti ch'animals na duain betg avair in lung viadi avant che vegnir mazzads, perquai duain vegnir promovidas las mazlarias pli fitg.
In auter aspect che ha fatg difficil il cumenzament ad Anna Giacometti è ch'ella e daventada commembra da la cumissiun per la politica exteriura – ina cumissiun cun pauc prestige. A partir dal 2022 mida ella dentant en la cumissiun da finanzas. Ina cumissiun cun dapli influenza e segir ina nua che ella po esser pli preschenta, causa ch'ella descriva sa sezza sco amanta da cifras: Uschia haja ella era fatg adina las finanzas per la vischnanca da Bregaglia.
Tar la fermezza dad Anna Giacometti tutga segir la sinceradad: Ella è conscienta da la difficultad da chattar pli fitg sia rolla a Berna ed è cunquai era ina politicra autentica.
Dus da gronda influenza
Jon Pult e Magdalena Martullo na pudessan betg esser pli differents e tuttina han els insatge cuminaivel: Omadus han ina vusch da paisa en l’atgna partida ed en la fracziun.
Magdalena Martullo-Blocher (PPS) è ina da las pli enconuschentas politicras da la Svizra. Ella n'è betg mo scheffa dad in dals concerns svizzers cun il pli grond success – ella è era la vusch cun la pli gronda influenza en sia partida, la PPS. Quai è per il Grischun in avantatg: Sch'i va per exempel per dumondas dal turissem, d’energia ni d’agricultura, sustegna ella las pretaisas dals chantuns da muntogna.
Magdalena Martullo è era ina stratega: Ella sa precis co cuntanscher quai ch'ella vul. In auter accent politic da la dunna da 52 onns è l’economia. Sco scheffa da la EMS Chemie e commembra da la suprastanza dad economiesuisse e scienceindustries, fa ella era politica che vegn da bun ad interpresas svizras, per exempel cun s'engaschar per abolir ils dazis d’industria. Vitiers vegn che Magdalena Martullo fa part dad ina da las pli impurtantas cumissiuns, numnadamain da la cumissiun per economia e taxas.
Dapi l’entschatta ha Martullo dentant era polarisà cun ses caracter dominant, cun sia funcziun sco scheffa d’in concern e cun sia politica. Ella sa co provocar, quai ch'è il medem mument in avantatg sco er in dischavantatg: D’ina vart survegn ella gronda attenziun mediala, da l’autra vart procura quai per inimis en il parlament federal e per part era en l’atgna fracziun.
Jon Pult (PS) tutga a Berna e quai ha el era mussà ils ultims dus onns. Cun ses engaschi en il temp avant Berna, saja quai per l’iniziativa da las alps ubain per ils Giuvens socialists, ha el cumenzà a Berna cun ina ferma rait e cun respect sur l’atgna fracziun ora. Il politicher ch'è enconuschent per sia retorica ed è era gia vegnì titulà sco in dals pli gronds talents da la politica Svizra ha cumprovà ch’el ademplescha quella rolla: Jon Pult è davent da l’entschatta vicepresident dad ina da las pli impurtantas cumissiuns, numnadamain la cumissiun per traffic e telecommunicaziun. A partir dal 2022 presidiescha el quella. Plinavant è l'um da 37 onns in dals vicepresidents da la Partida socialdemocratica da la Svizra e cun survegnir la responsabladad per il dossier d’Europa ha el surpiglià in dossier impurtant e difficil.
Cun las autas pretensiuns, n'ha Jon Pult betg gì in bonus da principiant. Quai malgrà ch'el sez conceda ch'el haja duvrà temp per emprender d'enconuscher exact l’andament a Berna. Cunzunt la dinamica da decisiuns e discussiuns enturn il coronavirus han pretendì anc pli fitg d’emprender spert co il manaschi funcziuna a Berna.
Jon Pult n’ha betg il profil d’in politicher tipic grischun. Sia politica na sa focusescha betg mo sin las regiuns da muntogna. Ses temas da coc sco la politica d’ambient e da traffic pertutgan bain era il Grischun, dentant n’è quai betg sia argumentaziun principala. El descriva sasez sco cosmopolit. Sch'i va dentant per decisiuns impurtantas per las regiuns da muntogna (sco per exempel ils tschains d’aua) pon las regiuns periferas quintar cun sia vusch.
Jon Pult è segir al gist lieu a Berna, congualà cun il Grischun ha el dentant là dapli concurrenza, per sa profilar.
Ils trais rutinads
Per els è la politica federala dapi onns il mintgadi: Martin Candinas, Martin Schmid e Stefan Engler. Els san precis co che la politica federala gira e co che els cuntanschan lur finamiras.
Martin Candinas (AdC) è in tipic politicher da las regiuns muntagnardas. Sco vicepresident dal l’Associaziun svizra per las regiuns da muntogna (SAB) s’engascha el per las regiuns periferas saja quai cun damain lufs, internet svelt, la posta ch'arriva ad uras era en las valladas decentralas ubain cun l’engaschament per il rumantsch e per in ferm traffic public. Quai ha era in connex cun ses presidi dal servetsch d’infurmaziun per il traffic public LITRA e ch'el è commember da la cumissiun per traffic e telecommunicaziun.
Interessant tar Martin Candinas è ch'el vegn en sasez ord la branscha da cassas da malsauns. Ses tema da coc n’è dentant betg la politica da sanadad. Candinas ha dentant anc sper la politica passa 10 mandats. Per quels interess lobiescha el er en il parlament.
Martin Candinas è in politicher fitg activ cun renum era sur ils cunfins grischuns. L'um da 41 onns è in dals chaus ils pli enconuschents da l’Allianza dal Center. Suenter trais legislaturas, spetga uss in’ulteriura sfida: El daventa l'onn 2023 president dal Cussegl naziunal. Sin quest presidi sa prepara el gia ussa fermamain e quel vegn era a pretender dal Sursilvan da sa tegnair enavos cun la lavur en il parlament. Per la visibilitad dal Grischun sco era dal rumantsch è quai in gudogn sche Martin Candinas daventa pli aut Svizzer.
Per analisar la lavur dals Cussegliers dals chantuns, ston ins bunamain prender ensemen Martin Schmid (PLD) e Stefan Engler (AdC). Sco duo han els era ramassà vuschs durant il cumbat electoral avant dus onns. Dentant era sch'els politiseschan per differentas partidas s'engaschan els cuminaivel sch'i va per ils interess da las regiuns da muntogna. Gist tar temas sco ils tschains d’aua èn els ferms lobists per il chantun Grischun.
Omadus èn politichers respectads en il Cussegl dals chantuns ed omadus nums han era gia fatg la curella en connex cun candidaturas per il Cussegl federal. Quai mussa ch'il duo Grischun ha elavurà in num a Berna. Per il mument consista la politica dad els surtut en la lavur da cumissiun: Omadus presidieschan ina da las cumissiuns las pli dumandadas: Stefan Engler la cumissiun per traffic e telecommunicaziun e Martin Schmid la cumissiun per ambient, planisaziun dal territori ed energia. Ed era omadus èn commembers da la cumissiun per economia e taxas.
E tuttina datti differenzas: Martin Schmid sa focusescha surtut sin tematicas economicas, fiscalas e d’energia. Atgnas moziuns ni interpellaziuns èn raras dal politicher da 52 onns. A Berna hai num ch'el saja plitost in che tiria ils fils davos las culissas: Sco president da la cumissiun d’energia haja el giugà ina rolla centrala per prolungar il status quo dals tschains d’aua enfin l'onn 2030.
Stefan Engler è pli preschent cun agens projects. Uschia ha l'um da 61 onns inoltrà ina moziun per promover il federalissem – in tema a quel ch’el vul era dar pais ils proxims dus onns. Cunquai ch'il presidi da la cumissiun mida suenter dus onns ha el puspè dapli temp.
Stefan Engler sco era Martin Schmid cumbattan dentant era cun donns dad image. Stefan Engler ha stuì sa defender pervi da sia rolla sco cusseglier guvernativ en connex cun il cartel da construcziun en il Grischun. E tar Martin Schmid procuran adina puspè ses mandats per critica. El tutga tar in dals politichers cun ils pli blers mandats, cun passa 15 cussegls d’administraziun. Diversas persunas a Berna vesan el sco in represchentant da lobis.
