- Ina gronda maioritad dal pievel svizzer cun dretg da votar è da l'avis ch'ils contracts bilaterals cun l'UE èn impurtants.
- Auter vesi ora cun l'opiniun generala envers l'UE: Bunamain la mesadad dal pievel cun dretg da votar ha inditgà d'avair sentiments negativs.
25 onns èsi enavos che la Svizra è entrada en las emprimas cunvegnas bilateralas («bilateralas I») cun l'Uniun europeica (UE). Il 2004 – pia avant 20 onns – èn lura ulteriuras cunvegnas bilateralas («bilateralas II») suandadas.
Las «bilateralas» valan sco fitg impurtantas ord vista economica. Ellas n'han dentant per blers Svizzers e bleras Svizras nagina relevanza persunala. Tuttina mussa la nova retschertga represchentativa da l'institut GFS Bern ch'era las persunas cun dretg da votar renconuschan l'impurtanza da quellas cunvegnas e vesan ellas sco positivas.
Ma era puncts negativs han ils Svizzers e las Svizras numnà en connex cun las bilateralas: cunzunt in augment da la migraziun, dapli squitsch per las ovras socialas e las pajas.
En general dominescha in maletg negativ da l'UE
La relaziun tranter la Svizra e l'UE è in tema ch'interessescha, sco quai ch'ils resultats da la retschertga mussan. Sulettamain 8% han inditgà d'esser «plitost betg interessads» u «insuma betg interessads». Ils sentiments envers l'UE èn dentant fitg maschadads.
Ils resultats da la retschertga mussan che totalmain 49% dals participants e da las participantas da la retschertga han sentiments «plitost negativs» u schizunt «fitg negativs» sch'i va per la relaziun tranter la Svizra e l'UE.
La raschun principala per quests sentiments negativs è la tema che las cunvegnas cun l'UE pericliteschian memia fitg la suveranitad da la Svizra. Concret teman blers che la Svizra pudess unfrir memia blera suveranitad per obtegnair avantags economics. Plirs menziuneschan era che tschertas decisiuns da l'UE sajan memia lunsch davent da la realitad dals Svizzers e da las Svizras. Plinavant crititgeschan ils Svizzers e las Svizras che l'UE preschentia schliaziuns che na sajan betg avunda bunas per sfidas centralas. Las raschuns per ils sentiments èn pia fitg diversas e cumplexas.
Tuttina vesan plirs era aspects positivs. Quels èn tenor ils participants e las participantas cunzunt ils avantatgs economics per l'Europa ch'agescha sco uniun grazia a l'UE. Blers èn era da l'opiniun che l'UE segireschia la pasch, bainstanza e stabilitad en l'Europa. Plirs Svizzers e Svizras sa sentan era simplamain sco European u Europeana.
Adattar «las bilateralas» per il futur
Il 2024 n'è betg mo onn da giubileum, mabain en general in onn decisiv per la relaziun tranter la Svizra e l'UE. Il Cussegl federal vul cumplettar quest onn las contractivas cun l'UE per modernisar ed expander las cunvegnas bilateralas ch'existan gia.
Tenor la retschertga dal GFS sustegnan 71% da las persunas cun dretg da votar da principi questa collavuraziun per sviluppar las cunvegnas bilateralas existentas. Las opiniuns sa dividan dentant sch'i va per la dumanda, quant urgent ch'i è d'adattar e modernisar las bilateralas.
