Il luf polarisescha – anc adina. Per prender in pau las emoziuns or da la discussiun ha Roland Norer scrit in cudesch cun il titel «Wolfsmanagement im Alpenraum. Rechtsfragen zwischen Artenschutz und Weidehaltung». En quest cudesch descriva il professur da l'Universitad da Lucerna la situaziun da dretg en la Germania, l'Italia e la Svizra. A la Svizra dat l’expert ch'è sa spezialisà sin dretg d'agricultura, ambient e planisaziun dal territori bunas notas. Quai ton en la protecziun dal luf sco er en la regulaziun da quel.
Convivenza
Per ch’i possia dar ina convivenza tranter umans e lufs dovri tenor l’expert quatter chaussas. Quai en la protecziun da muntaneras, la regulaziun reactiva da lufs che fan donns, la regulaziun proactiva per regular il dumber da lufs e territoris senza lufs.
Protecziun da muntaneras
Sulet cun la protecziun da muntaneras na saja la situaziun cun ed enturn il luf però betg da tegnair sut controlla.
Emprovas en Germania han mussà che intgins lufs surmuntan adina la protecziun da muntaneras. Quai era cun saivs pli autas e pli stabilas. Ils luf emprendan insacura da surmuntar quellas.
Uschia dovri tenor l'expert adina mesiras accumpagnantas sco il spuventar ils lufs u sajettar giu lufs problematics.
Regulaziun
Sper la regulaziun reactiva che vala gia dapi onns, enconuscha la Svizra dapi la revisiun parziala da la lescha da chatscha da la fin 2022 era la regulaziun proactiva. Roland Norer taxescha quellas variantas da regulaziun sco bunas e necessarias.
En Svizra vivan il mument tants lufs ch'ins sto regular, ni forsa schizunt decimar il dumber.
Tenor il professur da dretg datti duas pussaivladads per decider quants lufs ch'i duai dar en Svizra. L'emprima varianta fiss da decider in dumber maximal sco en Svezia ed alura sajettar mintg'onn il dumber che surpassà questa cifra. L'autra pussaivladad fiss da sajettar tut ils lufs che fetschian problems. Uschia dessi mo pli lufs nunproblematics ed il dumber dals lufs na fiss betg pli relevant.
Sco positiv giuditgescha Roland Norer che l'acceptanza da regular ils lufs saja s'augmentada. Uschia haja suenter il naufragi da la lescha federala da chatscha tar la votaziun dal pievel l'onn 2020 dà l'onn 2022 nagin referendum cunter ina novissima revisiun da questa lescha ed er cunter las lubientschas d'allontanar entirs trieps da lufs da quest onn hajan las organisaziuns per la protecziun da l'ambient sa tegnì enavos cun far recurs. Quai mussia che la politica da regulaziun saja sin buna via.
Territoris libers da lufs
In element che la Svizra n'enconuscha anc betg èn territoris senza lufs, in sistem che vegn duvrà en pajais scandinavs. Finamira da quest sistem è tenor l'expert da dretg da tegnair davent il luf da territoris nua che protecziun da muntanera n'è betg pussaivla. Quai vali surtut per las Alps. A Roland Norer èsi conscient che midaments tar la gestiun dals lufs dovran ordavant in process politic. E quels dovran en Svizra cunzunt ina chaussa: temp.
