- I dat uss ina dataziun precisa da la bova da Flem, ella vegn stimada sin avant 9'493 ± 2 onns.
- Ina cuscha da ruver veglia da bunamain 10'000 onns, chattada il 1961, ha gì ina rolla centrala en questa dataziun.
- La bova ha creà il lai da Glion, che ha existì durant circa 1'000 onns.
- Il volumen da la bova da Flem vegn stimà a dapli che 10 km³, quai che la fa la pli gronda bova enconuschenta en las Alps.
- Novas analisas da perfuraziuns han permess da studegiar ils sediments da l'anteriur lai da Glion.
Datà la bova da Flem exactamain
Avant bun 9'000 onns è crudada la part dal sid e dal vest dal Crap da Flem en la val dal Rain anteriur. La bova da Flem è cun in volumen da passa 10 kilometers cubics la pli gronda bova en las Alps. La massa da la bova è s’extendida da Panaduz fin Castrisch ed ha inundà il Rain anteriur ed il Glogn al lai da Glion. La vegliadetgna da la bova è vegnida datada cun agid da pollen, da carbon C14 vi da tocs da lain ed autras metodas sin 8'500 fin 9'500 onns. Las differentas metodas han cunfins da sbagls da passa tschient onns.
Ina situaziun dal tuttafatg nova è resultada cun in tschep da ruver ch'è vegnì chattà sper Rueun. Il ruver è vegnì 359 onns vegl ed è mort cura ch'el è vegnì inundà dal lai da Glion. Il ruver è gia vegnì documentà e conservà l'onn 1961, ma pir ussa vegnì evaluà sin fundament da metodas da mesiraziun pli precisas e pli favuraivlas. Da la cumbinaziun da las analisas dals rintgs annuals (dendrocronologia) e da las dataziuns da carbon C14 è sa resultà, ch'il ruver è mort avant 9'493 ± 2 onns. Igl è la determinaziun da vegliadetgna la pli exacta fin ussa da la naschientscha dal lai da Glion ed uschia era da la bova da Flem. Il lai è naschì entaifer curt temp, damai ch'ils rempars furmavan in rempar natiral.
In lai da 1'000 onns scuvra ses secrets
En il rom d'ina nova perfuraziun datiers da Castrisch han ins ultra da quai pudì intercurir ils sediments da l'anteriur lai da Glion. L'analisa dal coc da la furada ha pussibilità da classifitgar temporarmain la furmaziun e la durada da vita dal lai e sia svidada. Uschia han la lavur da master da l'Universitad da Berna mussà ch'il lai ha existì var 1'000 onns (fin avant var 8'500 onns). El è s'emplenì plaun a plaun cun glitta, manà tras il Rain anteriur e tras ses affluents. La svidada dal lai ha cumenzà cun rumir il rempar natiral da la bova da Flem ed ha laschà enavos l'impressiunanta Ruinaulta.
Ina fanestra sin il passà dinamic da la cuntrada
La bova da Flem, cun in volumen da passa 10 kilometers cubics la pli gronda bova enconuschenta en las Alps, caracterisescha la Surselva fin oz. Ils resultats ils pli novs da la perscrutaziun mussan quant rigurus che quest eveniment natiral è stà per la cuntrada alpina e per la moda da viver dals umans avant var 9'500 onns. L'analisa dal ruver e da las perfuradas dat invista en il passà, en il clima ed en la cuntrada. La regiun enturn il Crap da Flem resta in territori da perscrutaziun fascinant che pussibilitescha – tras propostas interdisciplinaras – adina puspè novas invistas en l'istorgia da la cuntrada.