Il chantun po tuttina eliminar il triep dal Corn da Lantsch e dal Beverin. Quai ha communitgà l'uffizi da chatscha e pestga. Il chantun haja survegnì il recurs da las uniuns d’ambient entaifer il glindesdi. Sco il chantun scriva, sajan els trumpads dal proceder da las organisaziuns d'ambient. Quellas avevan fatg recurs cunter las lubientschas da sajettar proactivamain lufs en il Grischun. Però be envers singulas lubientschas che las organisaziuns valiteschan sco arbitraras. Cunquai ch’il chantun n’era betg infurmà areguard ils detagls, aveva el suspendì la regulaziun proactiva dal tuttafatg.
La dretgira aveva infurmà il chantun il venderdi davart il recurs cun effect suspensiv, sinaquai aveva l'uffizi suspendì la regulaziun dal luf fin glindesdi. Vinavant en vigur èn restadas las lubientschas da Berna dadas la stad e l’atun.
A la chatscha speziala enfin ils 10 da december na han pia nagins lufs dastgà vegnir sajettads. L'Uffizi da chatscha e pestga dal Grischun ha publitgà quai en las infurmaziuns davart la chatscha speziala.
En il Grischun avevan 400 chatschadras e chatschadras atgnamain la lubientscha da sajettar 44 lufs che la Confederaziun aveva dà liber per sajettar. Lura aveva l'Uffizi federal d'ambient Bafu dà glisch verda d'eliminar quatter trieps e regular dus ulteriurs.
Pausa er en il Vallais
La mesemna ils 13 da december ha lura il chantun Vallais era sistì la regulaziun dals trieps da lufs da Hauts-Forts, Nanz e Le Fou-Isérables. La decisiun succeda suenter in recurs dad organisaziuns d’ambient. Il recurs cunter la lubientscha da l’Uffizi federal d’ambient per sajettar quests trais trieps hajan fatg il WWF, Pro Natura e BirdLife Svizra.
L’entschatta december aveva il chantun Vallais decidì, d’ordinar la regulaziun dals trieps da Nanz, Augstbord, Hérens-Mandelon, Le Fou-Isérables, Les Toules, Les Hauts-Forts e Chablais. Avant aveva l’Uffizi federal d’ambient lubì da sajettar quests trieps. Sco davos aveva il chantun Vallais communitgà d'avair sajettà 10 dals bun 30 lufs dads liber per la regulaziun.
En tut han las organisaziuns d'ambient fatg dus recurs tar il Tribunal administrativ federal. Uschia èn las lubientschas che l'Uffizi federal d'ambient aveva dà als chantuns Son Gagl, Tessin e Vad da regular lur populaziuns da lufs, vinavant valaivlas.
Tenor SRF vegn en il mument er sclerì, sch'il dumber minimal da 12 trieps en Svizra correspunda anc a la convenziun da Berna. Er la Svizra ha suttascrit quella cunvegna per mantegnair la biodiversitad sin nivel europeic. Tenor in rapport da la convenziun da Berna saja il dumber minimal per mantegnair la spezia dal luf en Svizra 20 trieps, scriva SRF.
Organisaziuns d'ambient han fatg recurs
Organisaziuns d'ambient vulan laschar intercurir giuridicamain las lubientschas da sajettar lufs. Quellas na correspundian betg al dretg vertent. Confederaziun e chantuns ignoreschian la rolla dal luf en ses abitadi, scrivan Pro Natura, WWF Svizra e Birdlife Svizra communablamain. En Grischun laschan las organisaziuns d'ambient examinar quatter da las otg lubientschas da sajettar.
Per Sara Wehrli da Pro Natura Svizra na sa basan las decisiuns politicas betg sin fatgs – ed i saja era vegnì stgaffì spetgas illusoricas davart la regulaziun ed empermettian schliaziuns ch'i na dettia betg uschia.
Concret mettan las organisaziuns en dumonda l'eliminaziun dals trieps Stagias e Vorab, sco er las regulaziuns dals trieps Jatzhorn e Rügiul. E las organisaziuns spetgan decisiuns da principi da la dretgira.
Nossa finamira è da cuntanscher, che las mesiras en connex cun il luf sajan confurmas a la lescha per ils proxims onns.
Er en il Vallais prendan las organisaziuns d'ambient sut la marella trais da set lubientschas.
Uniun purila crititgescha uniuns per l'ambient
L'Uniun purila svizra e l'uniun da l'economia alpestra crititgeschan ils recurs da las uniuns per l'ambient cunter la chatscha da lufs en ils chantuns Grischun e Vallais. Quels sajan nunchapibels e torpedeschian la regulaziun preventiva da la populaziun da lufs. Quella saja urgenta e vegnia franada entras ils recurs communitgeschan las duas uniuns. Las uniuns per l'ambient pericliteschian uschia l'economia alpestra. En l'avegnir dettia uschia anc dapli stgarpadas d'animals da niz che fetschian necessari ulteriuras sajettadas da lufs.
