Passa 100 lufs vivan oz en il Grischun. Er en Engiadina, en Val Müstair e las valladas dal sid, nua ch'i deva fin ussa be singuls lufs, pudessi bainbaud dar trieps, ha Arno Puorger da l'Uffizi da chatscha declerà. Quest svilup chaschuna intschertezza tar ils chaus d’alp e purs che s’èn radunads per lur dieta annuala en il Plantahof.
Igl è ina situaziun intscherta. I na va betg ditg fin che nus avain er dapli lufs.
Sco lur collegas da la Surselva e dal Grischun central vegnan uschia er ils purs da quellas regiuns confruntads anc pli ferm cun dumondas da la protecziun da lur scossas. Han els era tratg las mesiras per proteger bain avunda lur scossas? Sin questa dumonda dad RTR di Töni Gujan, cussegliader per las alps tar il Plantahof, ch'ina gronda part dals purs era in Engiadina haja tratg mesiras per proteger anc pli bain las scossas. Ma l’expert conceda er, ch’i dettia manaschis che n’hajan prendì mesiras. La protecziun stoppia era anc render per ils manaschis ed en tscherts lieus haja la protecziun er cunfins.
Er quest onn Milliuns per mesiras urgentas
L’onn passà ha la Confederaziun mess a disposiziun quatter milliuns francs supplementars per mesiras urgentas. Era quest onn datti quella cassa. Dapi paucs dis pon las puras ed ils chaus d’alp inoltrar las dumondas. Töni Gujan quinta che quella pussibilità vegnia nizzagiada er quest onn. Il sguard sin l’onn passà haja mussà ch'il Grischun saja in dals chantuns ch'ha duvrà ils pli blers da quellas raps. «Quai mussa ch'ils manaschis s’occuppan da la protecziun e piglian era mesiras.»
Post d'administraziun central
Sper il luf è er l'administraziun da las alps stà in tema tar la dieta. La corporaziun Alp Nandro che cumpiglia tschintg alps en il Surses ha reglà l'administraziun per tut quellas alps cun in post uffizial centralisà. Pia ina persuna che fa per exempel tut las glistas da chargiada, la spediziun e registraziun per la chargiada e la contabilitad. Planisà na saja quai betg stà sappientivamain, di il president da la corporaziun Alp Nandro Andreas Stgier. Avant 20 onns haja Isabelle Collet entschet sco cassiera da la corporaziun ed lura sajan plaun e plaun adina dapli pensums vegnids vitiers. Dapi il 2010 è Isabelle Collet uffizialmain responsabla per l'administraziun da la corporaziun Alp Nandro. L'administraziun saja sa midada ils ultims decennis. I dettia adina dapli lavur. Per exempel saja la banca da datas davart il traffic d'animals vegnida vitiers.
Jau pens che la pastriglia è engraziaivla per la scarica dal post administrativ.
Il cussegliader alpester dal Plantahof Töni Gujan vesa fitg positiv il model administrativ centralisà, quai distgargia ils cultivaturs da las alps. Il Modell pudess senz'auter er esser ina pussaivladad per autras corporaziuns. I dettia er gia auters che s'organiseschian en quella direcziun u che hajan mussà interess vi da l'administraziun d'alp centralisada e professiunala.
