- Il stab directiv communal examinescha sch'igl è il proxim temp pussaivel per la populaziun da turnar en il vitg per intginas uras. Il mument na lascha l'aura betg tiers quai.
- La vischnanca ed instanzas chantunalas intensiveschan las preparativas per ina pussaivla fasa blaua. En la fasa blaua vegnissan serradas vias sco er la lingia da tren.
- Per ina dischlocaziun eventuala duai star a disposiziun terren da fabrica per construir chasas a Casti, Alvagni e Vazarouls Vest.
- Chantun e Confederaziun surpiglian 90% dals custs per cumprar ed urbarisar nov terren da bajegiar. Per Vazerouls Vest han els limità ils custs sin 320 francs per meter quadrat.
Populaziun po forsa turnar intginas uras
Ils abitants da Brinzauls pon forsa bainprest visitar il vitg evacuà durant in pèr uras. Il stab directiv communal planiseschia da far in di da visita. L’aura actuala na lubeschia dentant anc betg quai, ha communitgà la vischnanca d’Alvra en ses bulletin d'infurmaziun mensil. Pervi da las navadas dals ultims dis èn la «Gonda Sura» e la «Insla Vest» dentant sa muventadas pli spert ils davos dis. Cura che la naiv lieua, saja da quintar cun in augment marcant dal moviment.
Preparaziuns per la fasa blaua
Il stab directiv communal e pliras instanzas chantunalas han intensivà la planisaziun d'ina pussaivla fasa blaua. La fasa blaua munta che la via da Landwasser, la via chantunala (tranter Casti e Vazerouls) sco er la lingia da viafier tranter Casti e Surava vegnissan serradas ord motivs da segirezza. Questa fasa avess er in effect gravant ordaifer la vischnanca d'Alvra, uschia stuess ins lura per exempel prender la via sur Tavau ed il Prättigau per ir a Tiefencastel davent da Surava. Da midar sin questa fasa decida il chantun e betg il stab directiv communal. Per Daniel Albertin – president communal d'Alvra/Albula – munta quai ch'el sto esser preparà per tut las eventualitads.
I dat fitg bler da metter en moviment per la scola, per quels che van a luvrar, per ils pumpierts – simplamain per tuts ch'han ina colliaziun tar la val Alvra
Plinavant purtass la fasa blaua era la sfida che las lavurs da construcziun dal tunnel da drenascha e sondagi – ch'han gia cumenzà – stuessan vegnir interruttas, declara Daniel Albertin. Quai caschunass custs, tuttina con ditg che la fasa blaua cuzzass: mintga di da lavur pers muntass custs da bun 20'000 francs – daners ch'il maun public avess da surprender. Che la fasa blaua vegn propi en acziun saja dentant pauc probabel, manegia Daniel Albertin. La probablilitad saja sut 10%. Pervia dals bun 20 fin 30 centimeters naiv hajan ins tuttina stuì considerar l'eventualitad d'ina fasa blaua ed i saja l'incumbensa dal cumin d'esser preparà per mintga szenario.
Plans per dischlocaziun
Entschatta december èn s'inscuntrads ils responsabels da la vischnanca d'Alvra cun la regenza, persunas dal fatg ed abitantas ed abitants da Brinzauls per discutar davart la finanziaziun d'ina pussaivla dischlocaziun dal vitg. La finamira saja da tegnair il burdi finanzial uschè pitschen sco pussaivel per la populaziun. Quai ha communitgà la vischnanca d’Alvra en ses bulletin d'infurmaziun mensil. Plinavant han ils responsabels skizzà in rom da temp.
En in'emprima etappa pudessan ils manaschis purils far midada: sche tut va tenor plan fiss quai gia pussaivel l'enviern 2025/2026. En ina segunda etappa suondan ils projects da construcziun per las chasas da la populaziun, previs è quai a partir dal 2026.
Ils plans per ina dischlocaziun eventuala sajan avanzads fitg bain ils ultims mais: il matg che vegn duajan las midadas da zona a Casti, Alvagni e Vazarouls Vest vegnir davant il pievel. Ils dus cussegliers guvernativs responsabels Marcus Caduff e Carmelia Maissen han signalisà cumplain sustegn per la populaziun da Brinzauls.
Ils 20 da november aveva la vischnanca preschentà plans nua che la populaziun pudess sa chasar en cas d'ina dischlocaziun.
Casti, Alvagni e Vazarouls Vest
L'emprima giada insumma ha la vischnanca preschentà il november infurmaziuns davart ina pussaivla dischlocaziun dal vitg da Brinzauls. Vul dir la vischnanca ha preschentà en ina saira d'infurmaziun publica – nua che abitantas ed abitants pudessan sa chasar en cas che Brinzauls n'è insumma betg pli abitabel pervia dal privel da bovas e crudada da crappa. Per pudair far quai prevesa la vischnanca d'Albula/Alvra da reveder parzialmain la planisaziun locala.
Il pli impurtant – curt e concis:
- La vischnanca d'Albula/Alvra ha preschentà ils plans per ina eventuala dischlocaziun da las abitantas e dals abitants da Brinzauls ch'èn vegnids evacuads pervia dal privel da sbuvadas.
- A Casti ed ad Alvagni prevesa il project novas zonas da construcziun, en las qualas pon vegnir collocadas totalmain circa 170 persunas.
- In ulteriur territori a Vazarouls Vest è en planisaziun cun la finamira da preschentar il project l'onn 2025.
- Update 17-01-2025: Chantun e Confederaziun surpiglian 90% dals custs per cumprar ed urbarisar nov terren da bajegiar. Per Vazerouls Vest han els limità ils custs sin 320 francs per meter quadrat.
Terren per 70 persunas ad Alvagni e per 100 a Casti
Ad Alvagni Vitg prevesa il project da midar radund 3'100 meters quadrats terren en zona da construcziun, quai en il conturn da la chasa da tgira. Qua pudessan vegnir construidas:
- fin a trais chasas da pliras famiglias
- sis chasas dublas dad ina famiglia
- che porschan en tut plaz per radund 70 persunas
A Casti prevesa il project dad enzonar da nov bun 9'500 meters quadrats damanaivel da la chasa da scola Cumpogna. Quai dess spazi per:
- quatter chasas da pliras famiglias
- dudesch chasas dublas
- che porschan plaz per radund 100 persunas
Il terren duai vegnir classifitgà sco zona speziala, exclusivamain per dischlocar Brinzauls. La vischnanca d'Albula/Alvra prevesa da segirar il terren cun dretgs da cumpra. Per Casti Cumpogna hajan ins gia fatg pre-contracts, ha ditg il manader general da project, Silvio Sauter. Ad Alvagni Faderna na sajan ins anc betg uschè lunsch.
Ulteriura zona a Vazarouls Vest
In'ulteriura zona pli gronda a Vazarouls Vest è anc en planisaziun. Vazarouls Vest era tenor ina retschertga da la vischnanca in lieu d'abitadi preferì dals pertutgads e da las pertutgadas en il cas da stuair bandunar Brinzauls. Quest lieu n'ha però anc betg pudì vegnir planisà en detagl perquai ch'el tutgava fin il settember da quest onn anc cumplettamain tar la zona periclitada entras la bova. Uss ha la gronda part da quest terren però pudì vegnir dà liber, uschia ch'era questa planisaziun cuntinuescha. Sco la vischnanca scriva, vegnia a dar in'ulteriura retschertga e la finamira saja da pudair preschentar il plan per enzonar terren a Vazarouls Vest anc il 2025 a la radunanza communala.
Update 17-01-2025
La vischnanca d'Alvra ha entant definì las parzellas a Vazerouls Vest che duaian star a disposiziun per ina eventuala dischlocaziun da Brinzauls. Quai fissen radund 35'000 meters quadrats sur e sut la via chantunala. Actualmain sa tracti da terren agricul, che pudess vegnir midà excepziunalmain a terren da bajegiar per ils abitants e las abitantas da Brinzauls. Uschia ha la vischnancà infurmà ils 8 da schaner possessurs da terren e persunas ch'avessan il dretg d'aquistar. La vischnanca haja tramess offertas a possessuras e persunas autorisadas da cumprar terren. Sco il president da la vischnanca Daniel Albertin ha ditg als preschents, saja questa dischlocaziun be pussaivla, «sche tuts tiran vi da la medema suga.»
Preferientscha per abitantas ed abitants permanents
Las novas zonas stattan a disposiziun tant als indigens ed a las indigenas sco er a possessurs e possesuras da segundas abitaziuns. La preferientscha han però ils abitants e las abitantas permanentas perquai ch'els ed ellas duvrassan in nov domicil. Quai ha punctuà il president da la cumissiun translocaziun, Benno Burtscher a la saira d'infurmaziun. Il manader da l'Uffizi per il svilup dal territori, Richard Atzmüller, ha menziunà ch'ina abitaziun salvia er tar ina dischlocaziun il status quo. Pia ina prima abitaziun restass ina tala ed il medem vala er per ina segunda abitaziun.
Resguardar ils giavischs
Per surdar il spazi d'abitar nov, vegnia fatg in reglament che defineschia tgi che possia survegnir terren sco emprim. En in emprim pass datti tenor il manader general dal project, Silvio Sauter, ina enquista per eruir tgi che haja tge giavischs. Ils possessurs da segundas abitaziuns vegnian dumandads il favrer. Tut en tut dettia actualmain set hectaras terren per abitar a Brinzauls. Il spazi nov ch'ins haja uss en mira, saja actualmain quatter hectaras.
Tge capita cun chasas e terren?
Anc datti bleras dumondas avertas pertutgant indemnisar l'existenza da las abitantas e dals abitants sco er da las duas famiglias da purs che han manaschis e terren a Brinzauls. Ils experts emprovan dentant da dar respostas sin talas dumondas.
Enfin uss è cler tge che vala sch'i va per indemnisar ina chasa. Tenor l'Assicuranza d'edifizis dal Grischun vala tar l'indemnisaziun d'ina chasa che n'è betg pli abitabla il medem sco sch'ina chasa vegniss destruida cumplainamain, per exempel d'ina bova. En in tal cas vegn pajada la chasa en sia valur nova, pia i dat quella summa daners ch'i dovra per bajegiar quella chasa ozendi en in nov lieu.
L'indemnisaziun dal terren n'è betg cumpigliada tar l'assicuranza d'edifizis. Tenor la vischnanca dettia però la pussaivladad ch'il chantun e la Confederaziun surpiglian custs, tant da la midada sco tala ma er da la cumpra e da far accessibel cun vias, lingias, canalisaziun ed auter. Las schliaziuns da finanziaziun correspundentas na sajan però anc betg finidas. Tranter auter saja anc da definir tge cumpart ch'il chantun e la Confederaziun vegnissan a surpigliar. Da vart da la Confederaziun ha la vischnanca però gia survgnì l'infurmaziun ch'i dettia segiramain sustegn finazial en il cas ch'i fiss necessari da translocar il vitg.
Dumondas, vuschs e reacziuns da la populaziun – da critica fin sustegn
Ina dumonda critica hai dà en connex cun ils lieus planisads: Al cumenzament sajan anc stads en discussiun otg differents lieus per novas zonas d'abitar, ussa sajan quai anc trais. Casti Cumpogna na saja betg propi in lieu giavischà per per abitar. Plinavant dettia la tema ch'i na saja uschia betg pussaivel da construir chasas e la populaziun stoppia ir en grondas chasas ed abitaziuns ad abitar.
Il president communal, Daniel Albertin, ha sin quai concedì che Casti Cumpogna na saja tut tenor betg uschè attractiv, ma ins haja stuì sa concentrar sin lieus pussaivels. Ins haja bain discurrì cun possessurs da terren ma or da vista da la planisaziun da l territori na saja betg stà pussaivel da resguardar auters lieus.
Critica hai er dà per l'offerta da 26 francs il meter quadrat per il terren per las novas zonas d'abitar. Benno Burtscher, il president da la cumissiun translocaziun ha respundì che tuttas e tuts vegnian tractads tuttina ed ils possessurs a Casti sajan stads d'accord cun l'offerta fatga. I saja impurtant che la publicitad na stoppia betg pajar in pretsch memia aut per terren che stoppia vegnir mess a disposiziun
Plinavant hai dà la pretensiun che tut giaja memia ditg, i saja da sutminar leschas e far vinavant e cumenzar a bajegiar, uschiglio n'existia Brinzauls betg pli en trais onns. Quai ha dà applaus. La resposta da Daniel Albertin ha però er survegnì applaus: I saja stà grev dad ordinar la segunda evacuziun. Ina terza giada na vegnia el betg a cumandar ina tala. Sche la populaziun dia che la situaziun actuala na saja betg pli supportabla, alura emprovia la vischnanca da chattar in lieu che na saja betg «contaminà».
Er ha ina dunna punctuà che nagin na stoppia sa turpegiar dad ir sin vischnanca e dumandar per agid. Betg tuts sajan situads finanzialmain tuttina bain.
Vitg bandunà pervia da la spunda incalculabla
Dapi ils 17 da november 2024 è il vitg da Brinzauls vid e bandunà. Las autoritads avevan ordinà in'evacuaziun l'emna passada, la spunda sur il vitg ch'è en moviment pudess vegnir cun grond tempo e periclitar il vitg. Gia per la segunda giada han las abitantas ed ils abitants da Brinzauls stuì bandunar lur chasas. L'onn passà era ina bova lura vegnida a val mez zercladur e sa franada gist avant il vitg. Il fanadur 2023 era la populaziun puspè turnada ed aveva sperà da betg pli stuair bandunar Brinzauls.
