Il president dal cussegl da scola dal Surses, Giancarlo Torriani da sia vart è surprais da la via ch'ils iniziants han prendì:
Avant bun in mais hai jau udì a marmugnar insatge, ma nagin n’è mai vegnì tar mai cun ina proposta concreta; jau sun schon in pau surprendì ch’ils iniziants n’èn betg ids la via normala – u tar mai u tar la vischnanca.
El ha natiralmain ina tscherta chapientscha per ils iniziants. La politica haja da tadlar il parairi da la populaziun. Per el ha il rumantsch grischun dentant intgins avantatgs. Per l’ina han els finalmain buns meds d’instrucziun, per l’autra è quai pli simpel da chattar scolasts e scolastas. Quai po numnadamain era esser persunas d’in auter idiom che instrueschan rumantsch grischun.
I dovra temp
En cas ch’il pievel vuless turnar tar il surmiran, lura stuess la scola avair peda avunda per translatar ils meds d’instrucziun. Perquai saja quai utopic da vulair instruir surmiran en scola a partir da l’onn 2020/21, sco quai che l’iniziativa pretenda.
Jörg Bühler, il manader da la scola Surses ha ditg envers RTR ch’igl haja il davos temp adina puspè dà discussiuns en connex cun il rumantsch grischun – gist cura ch’autras scolas sajan returnadas tar l’idiom. Dal comité d’iniziativa cunter il rumantsch grischun en scola haja el udì pir avant curt l’emprima giada.
Sco avantatg dal rumantsch grischun vesa Jörg Bühler l’avantatg da chattar magistraglia sco era ils meds d’instrucziun moderns. La fin finala stoppia il pievel decider, tge che saja il meglier en scola. Ma logisticamain saja quai franc ina gronda sfida, sch’ins stuess midar sin l’idiom en scola:
Ils meds stuessan puspè vegnir fatgs en surmiran. Tgi che faschess lura quai na sa probabel nagin il mument.
In auter problem saja ch’il Surses furmia ina pitschna gruppa linguistica ed ins na sappia betg, co ch’il chantun vegniss a sustegnair la midada sin l’idiom. In auter problem pudess esser da chattar scolastas e scolasts dad autras regiuns che na discurrian betg surmiran.
La Lia less accumpagnar las discussiuns
Per il rumantsch grischun na fiss quai betg la fin sche Surses turnass tar il surmiran e laschass crudar il rumantsch grischun, di Martin Gabriel, secretari general da la Lia Rumantscha. La fin finala dovrian il chantun, la confederaziun ed autras instituziuns il rumantsch standardisà.
Jau speresch persunalmain, e quai è in grond giavisch, che questa discussiun vegni fatga tenor fatgs e na betg cun emoziuns dretg e sanester sco quai ch’igl è vegni fatg per exempel en Surselva ed en l’Engiadina.
La dumonda surmiran u rumantsch grischun en la scola da Surses stoppia il pievel decider, la Lia possia mo accumpagnar las discussiuns. Ed en cas ch’i duvrass novs meds d’instrucziun surmirans, gliez fiss l’incumbensa dal chantun.
RR actualitad 12:00
