Cunquai ch'igl è il mument plitost sitg en noss chantun, han gia pliras vischnancas decidì in scumond da far fieu, sco er in scumond per ils fieus artifizials. En autras vischnancas datti gia ina lescha che scumonda en general fieus artifizials. Ina survista da tge vischnancas che lubeschan fieus artifizials quest 1. d'avust e tgeninas betg, chattais qua sut.
Da resguardar:
Tar mintga vischnanca po in scumond u ina lubientscha esser in pau differenta. Vul dir: tschertas vischnancas scumondan tuttas furmas da fieus artifizials. Autras vischnancas lubeschan era tar in scumond per part tuttina anc fieus artifizials pli pitschens, sco vulcans, fieus bengals etc. Tgi che planisescha da far fieus artifizials, duai perquai adina anc s'infurmar oravant tar la vischnanca, tge ch'è propi lubì e tge betg. Plinavant po er il privel da fieu adina puspè midar la situaziun a curta vista. Il mument vala en parts dal Grischun dal nord in privel da fieu grond, uschia ch'igl è scumandà da far fieus en il liber.
Fieus artifizials en Grischun
Avrir la boxSerrar la box
En general vala en Grischun: Tgi che vul brischar fieus artifizials dovra la lubientscha da la vischnanca ubain dal chantun. La responsabladad è definida tenor las suandantas categorias:
F1
: Fieus artifizials cun privel fitg pitschen che pon vegnir duvrads er en chasa. Per quals è mintgin responsabel sez da duvrar. I na dovra nagina lubientscha.
F2
: Fieus artifizials cun privel pitschen che pon vegnir duvrads en il liber er en spazis limitads. Ina lubientscha da la vischnanca è necessaria.
F3
: Fieus artifizials cun privel mediocher che dovran in grond spazi en il liber. Ina lubientscha da la vischnanca è necessaria.
F4
: Fieus artifizials cun privel grond che mo persunas cun expertisa dastgan duvrar. Ina lubientscha da l’Assicuranza d'edifizis dal Grischun è necessaria e la vischnanca decida.
Las vischnancas han differentas prescripziuns. Bleras lubeschan da brischar fieus artifizials il prim d’avust e da Silvester, autras han scumonds generals ubain lubeschan il diever. Ina survista porscha la charta da RTR, per infurmaziuns detagliadas stat l'administraziun communala correspundenta a disposiziun.
Las reglas da segirtad e directivas èn da chattar tar l’Assicuranza d'edifizis dal Grischun.
La charta dal chantun mussa, co la situaziun dal privel da fieu da guaud vesa ora actualmain:
L'emprim d'avust e l'ambient
Avrir la boxSerrar la box
Fieus artifizials han malgrà lur fascinaziun era effects betg giavischads. Latiers tutgan surtut las substanzas nuschaivlas en l'aria e la canera. Vitiers vegn il privel da fieu, surtut en lieus nua ch'igl è sitg. Da quai avertescha l'Uffizi federal d'ambient.
Effects sin l'aria:
Mintg'onn dovra la populaziun en Svizra tenor l'Uffizi federal da polizia var 1'600 tonnas fieus artifizials. Quai che producescha radund 300 tonnas particlas finas che tschufrognan l'aria. Quai correspunda a var 2% da las emissiuns annualas da particlas finas en Svizra.
Privel per persunas e stress per animals:
Fieus artifizials en la vischinanza da persunas pon chaschunar donns d’udida irreversibels pervi da l’aut livel da la canera. Perquai èsi impurtant d’observar la distanza da segirezza minimala inditgada. Ultra da quai pateschan era ils animals sut la canera. Fieus artifizials duessan perquai vegnir utilisads da princip cun mesira e betg vegnir brischads gia plirs dis avant il 1. d’avust.
Privel da fieu:
Ils chantuns e las vischnancas pon tar in privel da fieu da guaud era restrenscher l'utilisaziun dals fieus artifizials. Tgi che fa fieu en il guaud ed ordaifer il guaud sto adina – er en cas d'in privel d'incendis da guaud pitschen e moderà – agir cun la precauziun necessaria.
Fieus sin ils auts
Ils fieus sin ils auts han ina lunga tradiziun en Svizra. Els han tranter auter servì per avertir la populaziun da privels.
Tenor ina legenda han ils fieus sin ils auts magari er gì in effect starmentus: uschia duain «invasurs barbarics» esser sa retratgs suenter ch'els han vesì ils fieus sin ils auts che reflectavan en il lai da Genevra e Bienna ed han pensà ch'els sajan arrivads a la fin dal mund e ch'els giajan directamain en il tschiel.
