Siglir tar il cuntegn

Header

Survista video Survista audio

cuntegn

Elecziuns en Germania Uschia vegn elegì il Bundestag e chanceliera u chancelier federal

Radund 59 milliuns persunas en Germania pon ils 23 da favrer eleger in nov parlament (Bundestag). Els dattan giu duas vuschs, uschia è il proceder d'eleger tudestg in pau spezial. Dentant simplifitgescha la nova refurma dal dretg d'eleger in pau.

Autor: 

14.02.2025, 09:40

Parter

En Germania datti 299 circuls electorals. Mintgin da quels ha radund 250'000 abitantas ed abitants. L'emprim elegia la populaziun cun sia emprima vusch ina persuna - respectivamain in candidat direct en ses circul electoral. Uschia datti per mintga circul electoral almain in deputà u ina deputada. Per regla è quai la persuna cun las pli bleras emprimas vuschs che va per quest circul electoral en il parlament cun mandat direct – dentant datti er anc la segunda vusch.

In stgalim pli aut ch'ils circuls electorals èn ils 16 Bundesländer da la Germania. En mintga Bundesland mettan las partidas si lur candidats per las glistas electoralas. Cun la segunda vusch sa decida la populaziun per ina partida. Quest resultat determinescha, co ils sezs vegnan repartids en il parlament. Uschia è la segunda vusch pli ferma che l'emprima.

Daco datti novas elecziuns ils 23 da favrer 2025?

Avrir la box Serrar la box

Il chancelier tudestg actual Olaf Scholz (SPD) ha l'entschatta dal november 2024 relaschà il minister da finanzas e schef da la FDP Christian Lindner. Scholz ha renfatschà a Lindner ch'el na saja betg stà pront da far cumpromiss en l'interess da tut las burgaisas e dals burgais, però era ch'el haja bloccà leschas.

Sco reacziun sin la relaschada da Lindner ha la FDP decis da sa retrair or dal parlament. Uschia ha la partida terminà la coaliziun d'ampla da la SPD, ils Verds e la FDP.

Scholz ha suenter sco spetgà ed intenziunà per la dumonda da confidenza en il parlament - ed ha proponì al president da la Germania Frank-Walter Steinmeier da schliar il parlament.

Las partidas èn sa cunvegnidas dad eleger in nov parlament ils 23 da favrer 2025. Suenter vegni a dar tractativas da coaliziun e suenter ina nova regenza.

Cun las segundas vuschs vegn l'emprim calculà, quants sezs ch'ina partida survegn. Per exempel sche ina partida survegn 30% da las segundas vuschs, lura ha'la dabun almain 30% dals sezs en il parlament. Suenter vegnan las vuschs sin las glistas electoralas repartidas en mintga singul Bundesland. Quest resultat vegn lura cumbinà cun las emprimas vuschs.

Nahaufnahme eines deutschen Stimmzettels mit Hand und Stift.
Legenda: Il cedel da vuschar per l'elecziun dal parlament tudestg (Bundestag) è partì en duas parts – l'emprima e la segunda vusch. Keystone

Mess il cas ch'ina partida ha gudagnà dapli circuls electorals directamain cun l'emprima vusch che quai ch'ella avess da bun sezs en il Bundesland entras la segunda vusch. Lura vegniss il princip da la cuvrida da la segunda vusch en acziun: La candidata u il candidat cun las pli bleras emprimas vuschs en in circul electoral gudogna be in sez, sche quel vegn cuvert entras avunda segundas vuschs. Sche quai n'è betg il cas, lura na datti nagin sez. In'excepziun datti per candidatas e candidats senza partida.

Las partidas grondas en Germania

Avrir la box Serrar la box

«Die Union» (CDU e CSU): L'Uniun cristiandemocrata da la Germania (CDU) è vegnida fundada l'onn 1945. Ella ha bunamain 400'000 commembers e commembras. En sia istorgia ha la CDU nominà tschintg dals nov chanceliers federals ed è activa en l'entir territori tudestg, auter ch'en Baviera. La CSU è exclusivamain a Baviera. Ensemen furman ellas «Die Union» en il Bundestag tudestg. «Die Union» s'engascha per in'economia ferma, per sustegnair interpresas, ha valurs cristianas e vala sco conservativa.

SPD: La Partida socialdemocratica da la Germania (SPD) exista dapi il 1863 ed è uschia la partida politica la pli veglia da la Germania. Ella ha bunamain 400'000 commembras e commembers. La partida s'engascha per libertad, giustia e solidaritad. Cun Willy Brandt, Helmut Schmidt, Gerhard Schröder ed Olaf Scholz ha la SPD mess fin ussa quatter chanceliers federals.

«Das Bündis» / «Die Grünen»: Ils Verds èn sa furmads l'onn 1980. L'onn 1983 è la partida per l'emprima giada ida en il Bundestag. La partida s'engascha cunzunt per la protecziun da l'ambient. La partida vala ultra da quai sco sanestra liberala e tendescha envers il multiculturalissem. Il 1998 fin 2005 è la partida per l'emprima giada stada represchentada en la regenza entras ina coaliziun cun la SPD. Durant ils davos onns hai dà differentas giadas coaliziuns cun la CDU sin plaun naziunal. Ils Verds furman ensemen cun la Partida socialdemocratica da la Germania (SPD) e la Partida liberaldemocratica (FDP) la regenza da coaliziun actuala da la Republica federala tudestga cun il chancelier federal Olaf Scholz (SPD).

AfD: La «Alternative für Deutschland» (AfD) è vegnida fundada ils 6 da favrer 2013. Ella dumbra radund 50'000 commembras e commembers. A l'entschatta vegniva l'AfD percepida cunzunt sco vusch critica envers l'euro e savens designada sco «partida anti-euro». La partida s'engascha per la tradiziun, reglas pli rigurusas tar l'immigraziun, da pudair decider dapli sez sco pajais, da proteger famiglias ed è cunter la protecziun dal clima. A las elecziuns dal parlament il 2017 ha l'AFD cuntanschì cun 12,6% ses meglier resultat fin ussa ed ha profità sco terz ferma forza en il parlament. Quai pervia da la crisa da fugitivs.

Linke: «Die Linke» è vegnida fundada il zercladur 2007 e dumbra radund 50'000 commembers e commembras. La partida vul surmuntar il chapitalissem e stabilisar in socialissem democratic. Ella s'engascha per dapli gistadad e cunter povradad – ils daners duain vegnir repartids pli gist. Plinavant s'engascha la partida per la pasch ed è cunter la NATO. Dal december 2023 fin il favrer 2024 eran ils commembers da la partida sanestra en il Bundestag senza fracziun, dapi ils 2 da favrer 2024 furman els però puspè ina gruppa parlamentara.

FDP: La Partida liberaldemocratica (FDP) è vegnida fundada il 1948 e dumbra radund 70'000 commembras e commembers. La FDP s'engascha per dapli libertad individuala e per pli pauc influenza dal stadi en dumondas d'economia e dal dretg da burgais, sco er per pli pauca taglia. Actualmain furma la FDP ensemen cun la Partida socialdemocratica da la Germania (SPD) e cun Il Bündnis 90/Die Grünen la regenza da coaliziun da la Republica federala tudestga dal chancelier federal Olaf Scholz (SPD).

Clausula da bloccar: Quota minimala da 5%

En il parlament entran be quellas partidas ch'han survegnì almain 5% da las segundas vuschs en l'entir pajais. Ina excepziun datti per partidas che han be cun las emprimas vuschs almain trais mandats directs (circuls electorals). En quest cas vegnan ils sezs repartids tenor il resultat da las segundas vuschs – quai è l'uschenumnada clausula da mandat da basa.

Avant ch'il nov dretg d'eleger è entrà en vigur il zercladur 2023 devi anc uschenumnads mandats da gulivaziun per gulivar las differenzas tranter las emprimas e segundas vuschs. Uschia è la grondezza dal parlament adina puspè sa midada. Il 2021 eran anc 735 deputads vegnids elegids en il Bundestag cun il sistem electoral cumplitgà tudestg.

Quests mecanissems da gulivaziun na vegnan betg pli duvrads en l'elecziun dal parlament. La refurma dal dretg d'eleger tudestg ha fixà e limità il plaz per deputadas e deputads sin 630 sezs.

Ils 5 candidats per l'uffizi da chancelier

Bildergalerie überspringen
  • Bild 1 von 5. Olaf Scholz, candidat da la SPD. Bildquelle: Keystone.
    Mann in Anzug sitzt auf Stuhl, ernster Ausdruck.
  • Bild 2 von 5. Friedrich Merz, candidat da «Die Union» (CSU e CDU). Bildquelle: Keystone.
    Mann mit Anzug und Brille spricht vor CDU-CSU Hintergrund.
  • Bild 3 von 5. Sarah Wagenknecht, canidata da «Das Bündnis». Bildquelle: Keystone.
    Person in blauem Kleid vor grauem Hintergrund.
  • Bild 4 von 5. Robert Habeck, minister da finanzas e candidat da «Die Grünen». Bildquelle: Keystone.
    Person in formellem Anzug steht an Konferenztisch.
  • Bild 5 von 5. Alice Weidel, candidata da la AfD. Bildquelle: Keystone.
    Frau in kariertem Blazer vor unscharfem Hintergrund.
Zurück zum Anfang der Bildergalerie.

Uschia vegn elegì il chancelier u la chanceliera

Avrir la box Serrar la box

Chancelier u chanceliera po daventar mintgin u mintgina a partir da 18 onns ch'è burgais tudestg. In mandat n'è betg necessari. Suenter discurs cun las fracziuns en il Bundestag, propona il president in candidat u ina canidata per il post da chancelier.

Lura cumenza l'emprima phasa d'elecziun. La candidata u il candidat dovra la maioritad absoluta dals deputads e deputadas – vul dir almain la mesadad da las vuschs dal Bundestag + 1 vusch. Sche quella na vegn betg cuntanschida, lura cumenza la segunda phasa d'elecziun. Il Bundestag ha lura 14 dis peda da chattar ed eleger in auter candidat u candidata. I dovra ina maioritad absoluta. E sche quella segunda phasa na gartegia er betg, lura sto il parlament en ina terza phasa eleger anc ina giada, lura tanscha la maioritad relativa.

Sche il chancelier u la chanceliera è vegnì elegì cun maioritad absoluta, sto il president numnar el u ella sco chancelier entaifer 7 dis. Sche la persuna elegida cuntanscha be la maioritad relativa, lura sto il president numnar el u ella sco chancelier entaifer 7 dis u schliar si il Bundestag.

Normalmain va quai in mument fin ch'ina nova regenza vegn furmada suenter l'elecziun dal parlament (Bundestag). Il president supplitgescha alura il chancelier actual (en quest cas Olaf Scholz) da manar vinavant las fatschentas fin ch'i vegn nominà in nov cabinet.

RTR actualitad 11:00

Artitgels legids il pli savens

Menu

Tschertga

Navigaziun principala

Enquista en Modal

(Vegn avert en ina nova fanestra.)