Dapi la fundaziun dal stadi Israel avant passa 70 onns datti adina puspè confruntaziuns armadas cun ils vischins. L'emprima guerra en il Proxim Orient è stada ina guerra d'independenza per l'Israel – per ils Palestinais percunter l'entschatta da la «Nakba» (catastrofa), da lur fugia e da lur stgatschada.
29 da november 1947: La radunanza plenara da las Naziuns unidas pretenda la partiziun dal territori da mandat britannic da la Palestina en in stadi giudaic ed arab (resoluziun 181). Ils gidieus approveschan, ils Arabs en Palestina ed ils stadis arabs refusan il plan.
14 da matg 1948: David Ben Gurion ha prelegì a Tel Aviv la decleraziun d'independenza da l'Israel. Il di suenter decleran ils vischins arabs Egipta, Jordania, Libanon, Irac e Siria la guerra. En il cumbat po il nov stadi engrondir ses territori e conquistar la part occidentala da Jerusalem. Var 700'000 Palestinais fugian.
Prim d'october 1956: En la crisa da Suez cumbattan truppas israelianas da la vart da la Frantscha e da la Gronda Britannia per la controlla dal chanal da Suez che l'Egipta aveva naziunalisà avant.
Zercladur 1967: Durant la guerra da sis dis conquista l'Israel la strivla da Gaza, la peninsla Sinai, la Cisjordania, Jerusalem da l'ost e las autezzas dal Golan.
October 1973: In'allianza da stadis arabs, manada da l'Egipta e da la Siria, assaglia l'Israel a Jom Kippur, il pli aut firà giudaic. Mo sut grevas perditas reusseschi a l'Israel da defender l'attatga.
Mars 1979: Il schef da la regenza da l'Israel Menachem Begin ed il president da l'Egipta Anwar al-Sadat fan in contract da pasch intermedià dals Stadis Unids.
Zercladur 1982: Entschatta da l'operaziun «Pasch per la Galilea». L'Israel attatga posiziuns da l'organisaziun palestinaisa per la liberaziun PLO en il Libanon e marscha en il pajais vischin.
Settember 1982: Miliziaris cristians libanais fan en in champ da fugitivs palestinais la mazzacra da Sabra e Schatila – en vista a posts da controlla israelians. Il minister da defensiun israelian Ariel Scharon vegn fatg responsabel poiticamain.
Ils 20 da december 1987: Erupziun da l'emprima revolta da la Palestina («Intifada»).
Settember 1993: Il minister da l'Israel Izchak Rabin ed il schef da la PLO Jassir Arafat suttascrivan ils contracts da pasch dad Oslo. Il president dals Stadis Unids da quella giada, Bill Clinton, arriva sco garant.
4 da november 1995: Rabin vegn sajettà d'in fanaticher giudaic suenter ina manifestaziun da pasch a Tel Aviv. Suenter ina visita d'Ariel Scharon, il manader da l'opposiziun israeliana da lez temp sin il Munt dal Tempel a Jerusalem, rumpa ora la segunda intifada.
2002: L'Israel cumenza a construir in mir da 750 kilometers enturn la Cisjordania. Saivs e mirs sa chattan per part sin il territori palestinais.
Fanadur 2006: L'Israel e la milissa da Hisbollah libanaisa sa cumbattan en ina guerra dad in mais. La Hamas radical-islama stgatscha en in cumbat da pussanza sanguinus tranter Palestinais la Fatah da Mahmud Abbas or da la strivla da Gaza.
Fin da l'onn 2008/2009 fin avust 2014: En trais conflicts sa dispitan il militar israelian e la Hamas en la Strivla da Gaza. Curt avant la guerra 2014 fa naufragi l'ultima emprova da l'Israel e da la direcziun da Palestinais dad Abbas da cuntanscher la pasch a la maisa da tractativas.
December 2017: Il president dals Stadis Unids Donald Trump proclamescha la midada da l'ambassada dals Stadis Unids da Tel Aviv a Jerusalem. La decisiun vegn crititgada internaziunalmain fermamain.
Primavaira 2018: A la saiv da cunfin tranter l'Israel e la Strivla da Gaza cumenzan emnas da demonstraziuns da Palestinais per il dretg da returnar en il territori da l'Israel actual. Passa 100 protestants vegnan mazzads da l'armada. Ils Stadis Unids da l'America avran lur ambassada a Jerusalem.
Schaner 2020: Trump ed il schef da la regenza israeliana Benjamin Netanjahu preschentan in plan da pasch per il Proxim Orient. Per ils Palestinais violescha quel il dretg internaziunal ed els refuseschan quel.
Matg 2021: A Jerusalem datti grevas confruntaziuns tranter forzas da segirezza israelianas e Palestinais. Or da la Strivla da Gaza vegnan sajettadas numerusas rachetas sin Israel che reagescha cun attatgas massivas or da l'aria. Ils cumbats duran 11 dis, almain 250 persunas vegnan mazzadas en la strivla da Gaza e 13 en l'Israel.
Avust 2022: Tar in'attatga or da l'aria israeliana vegn mazzà in aut cumandant da las brigadas Al-Aksa. Durant ils cumbats che duran trais dis perdan almain 44 persunas lur vita, tranter quellas 15 uffants.
Schaner 2023: L'organisaziun dal Dschihad islamic en ils territoris palestinais sajetta duas rachetas sin Israel, suenter che truppas israelianas han attatgà in camp da fugitivs e mazzà set palestinais armads e dus civilists. Las rachetas dattan alarm en las vischnancas israelianas damanaivel dal cunfin, ma na pretendan naginas victimas. L'Israel respunda cun attatgas or da l'aria sin la strivla da Gaza.
7 d'october 2023: La Hamas cumenza cun in'offensiva da surpraisa, la pli gronda attatga cunter Israel dapi onns.
