Il chastè da Tarasp trona sin in grip ed è vesaivel da lunsch davent en l’Engiadina Bassa. Durant trais generaziuns ha administrà la famiglia da la cineasta Susanna Fanzun il chastè. Ella è creschida si cun il chastè. Il 2016 entschaiva cun il nov possessur dal chastè, l'artist Not Vital, in nov chapitel per ils spazis vegls (spazis antics). Cun documents filmics ed animaziuns raquinta la reschissura l’istorgia turbulenta dal chastè. Ina paraula dultschamara davart in cumià, ina nov’entschatta e co ch'istorgia nascha.
Cur ch’jau era buoba vivevan ils possessurs dal chastè lunsch davent. Nossa famiglia era adina qua e nus pudevan duvrar il parc ed il chastè per nossas festas da famiglia.
«Odol» salva il chastè
Il 1900 era il chastè da Tarasp ina ruina. Il cusseglier naziunal Andrea Rudolf von Planta ha salvà el da la ruina cumpletta cun far refar inqual tetg. Il salvament per propi è in giast da cura, Karl August Lingner, il grond industrial che aveva inventà l’aua da bucca «Odol». Grazia a questa ed a la reclama fatga da maniera professiunala era el daventà fitg ritg.
Lingner ha visità il chastè ed è s'inamurà en quel. El fa renovar el da fund ensi. L’emprim ha el laschà segirar il fundament da la miraglia, alura ha el cumprà salas, stivas ed ha installà ellas en il chastè. Quel ha era survegnì aua currenta, electricitad e stgaudament. Il 1916, l'onn da l’avertura mora Lingner. El n'era betg maridà. La fin finala ha la famiglia von Hessen und bei Rhein acceptà il chastè da Tarasp sco ierta.
L'èra dals Fanzuns
1925 vegn Christian Fanzun da Tarasp engaschà sco emprim administratur dal chastè da Tarasp. Durant la Segunda Guerra mundiala na sa la signuria betg passentar sias vacanzas a Tarasp. Ils possessurs proponan al administratur da vender rauba or dal chastè per finanziar las fatschentas necessarias.
Prezià signur Fanzun. L'orgla n'ha nagin diever per il chastè. Nus duessan finalmain sa liberar dad ella.
Ma Christian Fanzun na venda nagut. Durant tut quels onns fa la famiglia Fanzun tut las reparaturas e lavurs senza paja. Sco paja e renconuschientscha per las lavurs prestadas durant la guerra vegn surscrit a la famiglia Fanzun ina chasa Engiadinaisa en la valur da 12’000 francs. Il 1966 surprenda il figl Johann Fanzun l’administraziun dal chastè. Suenter sia pensiun il 1987 daventa ses figl Jon Fanzun administratur en terza generaziun.
In nov chastellan
Dapi il 2016 è l’artist Not Vital possessur dal chastè da Tarasp. El è creschi si sco refurmà a Sent. A Tarasp en l'enclava catolica creescha el novs urdens. Uschia vegnan per exempel tut ils sontgs sparpagliads en il chastè unids en la chapella.
Midadas datti er en il parc dal chastè. La chasetta da té che Lingner ha laschà construir avant passa 100 onns n’è per Not Vital betg digna da vegnir mantegnida. Er ils dus gronds chastagners selvadis ston guntgir al nov project da l'artist, ina tur per observar il tramunt.