«Scola = mobing» – natiralmain na turna questa furmla betg. La scola po però davairas esser in terren fritgaivel per mobing. Mintga classa: Ina gruppa eterogena da scolars e scolaras che n’han betg tschernì da libra voluntad dad esser ensemen. Tiers vegn l’obligaziun d’ir a scola – era sche ti vegnas maltractà. La victima n’ha damai prest nagina schanza da guntgir a ses mulestaders.
Tgi è in tipic iniziant da mobing e tgi survegn giu per il gnif? Sa chapescha na sa lascha quai betg dir a basa d’attributs exteriurs. Ma pregiudizis avain nus tuts. Ils scolars e las scolaras da la 4. fin 6avla classa da S-chanf han collavurà tar il film «CRASS mobing».
Il pled mobing va per las buccas enturn, ha conjunctura auta. Ma mobing è bler dapli ch’ina dispita tranter dus uffants. I na sa tracta betg d’in simpel dischaccord davart ina chaussa. Mobing ha adina en mira la persuna sezza. Quai pon esser turments verbals, tribulaziuns corporalas, donn material e gist uschè gravant, ignorar la victima.
Mobing è in’umiliaziun repetida e sistematica d’ina persuna che na vegn betg da sa defender e quai durant ina perioda pli lunga cun la finamira da destruir quella persuna socialmain.
Mobing è damai in schicanim cun sistem. Entaifer quest sistem datti differentas rollas: La victima u l’unfrenda, ils malfacturs, ils cumplizis (assistents, assistentas e claqueurs) e lura la maioritad che tascha. Cifras exactas davart il dumber d’uffants che daventan victimas da mobing durant il temp da scolina e scola na datti betg. Mobing n’è betg in fatg penal autonom. En pli èsi anc adina in tema da tabu, il dumber zuppà è perquai aut. Differentas retschertgas mussan però che mintga 20avel uffant en Svizra inditgescha d’avair fatg experientschas cun mobing.
Mobing ha adina en mira ina persuna – ed impedescha ella da sa participar d’ina gruppa sociala. I sa tracta d’in schicanim sistematic e strategic.
Mobing capita savens dascus ed a la zuppada – en spazis senza controlla («kontrollfreie Räume»), sco la plazza da scola, en las tualettas, en ils sulers ed en gardarobas. Las victimas taschan, perquai ch’ellas sa vargugnan, per betg valair sco potatgils e per schanegiar lur geniturs. Ils malfacturs san en sasez che lur acziuns n’èn betg en urden – e las bagatelliseschan savens cun dir «igl è jo be spass». La maioritad che tascha protegia d’ina vart sasezza da schicanas e dat cun ses taschair il medem mument il sentiment al malfactur d’avair raschun. Tar il mobing sa drizzan adina pliras persunas cunter ina singula. La victima na vegn betg da sa deliberar d'atgna forza or da la situaziun.
Mintga persuna po esser pertutgada
Victima da mobing po daventar mintgina e mintgin. Motivs pon esser il vesair ora, il cumportament d’in uffant ch'è vegnì pli tard en classa u ch'ha ils fauss chalzers da gimnastica. Uffants pli quiets e temelitgs pon daventar gist tant unfrenda sco uffants che dattan spezialmain en egl cun lur sa depurtar. Insatge sto esser «auter» – e fact è che mintga persuna è per se «autra». Ed uschia po daventar era mintgin e mintgina victima. Era d'iniziants da mobing na datti betg in cler profil: Malfacturs pon daventar tant uffants fitg privilegiads sco er uffants en cundiziuns socialas difficilas. Uffants che vulan esser dominants ed han pauca empatia han plitost potenzial da daventar iniziants da mobing.
En classas da scola senza reglas cleras e transparentas davart il depurtament social èsi pli probabel che mobing daventa in tema. Mobing sa furma en gruppas, nua ch’i manca in sentiment d’in «nus», in sentiment d’unitad. Cun excluder in singul uffant nascha in sentiment da cuminanza per il rest da la gruppa, tuts fan part, mo la victima betg. Mobing è damai in fenomen da gruppa che succeda tant en citads sco en in vitget.
Ils effects dal mobing
Per victimas da mobing daventa il mintgadi a scola savens l’enfiern – ellas na pon betg pli sa sentir segiras en quel ravugl. Quai ha effects gravants per ils pertutgads. Malsegirezzas, temas ed abandun daventan cumpognas permanentas. Savens reagescha er il corp sin las schicanas; bleras unfrendas da mobing han mal il chau, mal il venter e na san betg pli durmir. Il stress psichic permanent («Tge capita sco proxim?», «Tge fani damaun cun mai?») ha savens era per consequenza ina diminuziun da las prestaziuns en scola. E bleras giadas drizzan victimas da mobing a la fin lur dolur e ravgia cunter sasez, per exempel cun sa tagliar en la pel. Ma mobing ha per regla er in effect negativ sin tut la classa: Sch’ins sto adina temair ch’ins pudess sez daventar la proxima unfrenda, procura quai per in stress zuppà per tuts e tuttas.
Las traplas per geniturs
Sch’il mobing d’in uffant è gia fitg avanzà e dura sur in temp pli lung, èsi bunamain impussibel per la victima da sa defender e deliberar sasezza or da sia situaziun desperada. Stget mobing funcziuna uschia ch’in uffant vegn sco stumplà or dal rom da valurs d’ina classa, per l’unfrenda valan lura reglas spezialas: Far mal a quest uffant vegn acceptà, ils mulestaders survegnan perfin reconuschientscha per lur schicanim. En quest mument dovri persunas creschidas che prendan la batgetta enta maun. Frasas sco: «Ti ta stos halt defender.», na gidan nagut, anzi sugereschan che la victima saja sezza la culpa. Ed er intervenziuns manegiadas bain da geniturs, sco ir sin plazza da scola e confruntar ils malfacturs cun lur cumportament, pegiureschan per il solit la situaziun da l’unfrenda. Il medem vala per l’impuls dals geniturs da la victima da discurrer cun ils geniturs dals malfacturs. Per regla defendan geniturs l’agen uffant – e fan uschia indirectamain curaschi al malfactur. Sch’ils geniturs dals malfacturs fan percunter squitsch sin l’agen uffant da smetter – dat quel vinavant il squitsch a l’unfrenda. En mintga cas vegn pegiurada a la fin la situaziun da la victima.
Curaschi civil sto vegnir onurà
Perits da mobing cusseglian perquai da communitgar be cun il magister da classa u la manadra da scola. Ensemen èsi lura da planisar proxims pass, da guardar, sch’i dovra tut tenor agid extern per far intervenziuns e lavurar cun l’entira classa. Savens datti collavuraziuns cun lavurers u lavureras socialas da scola. A la fin sa tracti da render conscient a tut ils uffants la dimensiun dal mobing e da scolar els socialmain. I sto vegnir reconstruida ina cultura en classa, en la quala tuts pon sa mover libramain e sa sentir segirs e nua ch’il curaschi civil vegn onurà.
Cybermobing è ina furma da violenza
Adina dapli uffants ed er uffants adina pli giuvens han in telefonin. E grazia a quel èsi pussibel da communitgar da tuttas uras, dapertut e sveltischem in cun l’auter. Er fotografias e videos èn spert tramess vinavant e partids cun blers adressats. Questas pussaivladads tecnicas agiunschan ina dimensiun tecnica al fenomen mobing.
Da cybermobing discurr’ins, sche plirs malfacturs offendan, smanatschan u mulestan ina persuna durant ina fasa pli lunga en l’internet u a maun da telefonins.
I po sa tractar da la derasaziun da famas ed infurmaziuns faussas, da la derasaziun da fotografias e videos penibels, sfalsifitgads u pornografics, da la fundaziun da «gruppas dad odi», en las qualas ins po far remartgas negativas davart ina persuna singula e bler auter pli. Grazia ad internet e telefonins èsi pussibel da schicanar ina victima durant 24 uras a di. L’unfrenda n’ha betg pli la pussaivladad da sa retrair a chasa per sa recrear da las attatgas da mobing. In’ulteriura difficultad tar il cybermobing è ch’igl n’è betg adina pussibel d’eruir cleramain l’identitad dals malfacturs perquai che quels restan savens anonims en la rait. Tuttina cumenza er il cybermobing per regla «sin plazza da scola». La victima sto esser enconuschenta. Ma en la rait pon spert s’associar era persunas che n'enconuschan betg persunalmain l’unfrenda. En pli perd’ins svelt la controlla davart cuntegns partids publicamain – er onns pli tard èn tals cuntegns anc disponibels en la rait.
Mobing e dretg
Mobing n’è betg in fatg penal autonom. Era davart cybermobing n’exista en Svizra betg in artitgel da lescha autonom. Però differentas acziuns da malfacturs pon vegnir persequitadas da la polizia. Extorsiun e constricziun (Erpressung und Nötigung) èn perfin delicts uffizials. Ma era cunter smanatschas, violaziun da la sfera privata, disfamaziun ed insultas pon las victimas purtar plant avant dretgira. En cas da cybermobing han ins l’avantatg d’avair per regla cumprovas. Perquai cusseglian ils perits da mai stizzar in chat disfamant, ma da bloccar ils contacts dals turmentaders.
