Scuflas da filtraziuns (engl. filter bubble) vegnan duvradas en las medias socialas. Las persunas vesan mo quai che las plascha e quai che correspunda ad ellas. Duas persunas che navigheschan sin la medema plattafurma pon survegnir propostas da contribuziuns cumplettamain differentas. Ellas sa basan sin in algoritmus che filtrescha las infurmaziuns. Cun suandar contribuziuns e dar likes dain nus a l'algoritmus las infurmaziuns necessarias per crear ina scufla da filtraziuns. Sin plattafurmas cun scuflas da filtraziuns exista il privel che las utilisadras ed ils utilisaders sa fetschian opiniuns unilateralas davart in tema.
Cuntegns che mettessan en dumonda las atgnas opiniuns, vegnan gist filtrads ora. Sche las utilisadras ed ils utilisaders na lavuran betg activamain cunter la scufla da filtraziuns, pon sa sviluppar agens munds.
Chombras d'eco (engl. echo chamber) èn agens munds socials en las medias socialas, nua che l'atgna opiniun vegn approvada da las autras utilisadras e dals auters utilisaders. Las atgnas opiniuns vegnan percepidas en ina chombra d'eco sulettamain da persunas cun las medemas ideas, uschia ch'i na dat nagina confruntaziun cun autras opiniuns. Sin fundament da questa approvaziun vegn l'atgna opiniun anc rinforzada.
Tge è la differenza tranter scuflas da filtraziuns e chombras d'eco? Scuflas da filtraziuns sa furman, cura che l'algoritmus da las medias socialas tscherna sez tscherts cuntegns per las utilisadras ed ils utilisaders. Chombras d'eco percunter na sa furman betg tras l'intervenziun d'in algoritmus, mabain cun communitgar cun persunas cun las medemas ideas. Tuts dus fenomens cumparan dentant savens parallelamain, uschia ch'els vegnan savens numnads sco sinonims.
Bots socials simuleschan umans en las medias socialas. I sa tracta da profils creads a moda artifiziala. Davos quels na sa zuppan nagins umans. Bots socials vegnan creads a basa da tscherts algoritmus. Els vegnan nizzegiads per gronda part per reclama, per marketing e pli e pli savens era per propaganda politica.
Clickbaiting: Cun lingias grossas e maletgs exagerads emprova clickbaiting da svegliar l'attenziun da las utilisadras e dals utilisaders e d'animar ellas ed els da cliccar sin ina tscherta contribuziun.
Teoria conspirativa: I sa tracta d'ina teoria che refusescha l'explicaziun usitada d'in eveniment. Ella parta da l'idea ch'ina gruppa u ch'ina organisaziun zuppada saja responsabla per quest eveniment.
Phishing: Quest pled stat per la spediziun dad e-mails, da novitads curtas u era da paginas-web falsifitgads che duain surmanar ils umans da sa laschar engianar. Il pled «phishing» sa cumpona dals terms englais «fishing» (pestgar) e «password» (pled-clav). I va pia per pestgar pleds-clav. La finamira è da sblundregiar in conto u d'engular in'identitad.
Scamming: Quai vul dir per rumantsch «cugliunar». I sa tracta da differentas metodas da cugliunaria d'umans criminals che maldovran la fidanza d'autras persunas. Els supplitgeschan per exempel dad assegnar daners cun dar da crair ch'els lavurian per in'organisaziun seriusa.
Download – telechargiar
Hackers: Quest term vegn duvrà savens en ils meds da massa per descriver persunas che sa procuran senza lubientscha access a sistems esters. Ins numna uschia dentant era las persunas che scuvran las largias da segirezza ed emprovan da serrar quellas.
Manipulaziun: Sch'insatgi emprova d'influenzar auters da far insatge concret u da betg far insatge. Questa persuna influenzescha cun intenziun ils sentiments e las acziuns da las persunas pertutgadas.
Algoritmus: Algoritmus transfurman datas e vegnan utilisads per schliar problems. I sa tracta da far tscherts pass en ina successiun determinada. Algoritmus vegnan per exempel duvrads per maschinas da tschertgar online.
L'algoritmus decida a maun da criteris definids tge paginas che vegnan visualisadas sco emprim. Ultra da quai decidan ils algoritmus era tge che nus vesain en las medias socialas ed era tge posts da nossas amias e noss amis che nus vesain sco emprim. Ils algoritmus vegnan adina puspè adattads.
Deepfake: Quest term descriva videos, audios e fotos manipulads. Cun agid da l'intelligenza artifiziala pon ins utilisar ina fatscha u era la vusch d'ina persuna per atgnas ideas. Quai vegn duvrà savens per sa divertir en las medias socialas, per exempel sin Snapchat. Problematic èsi, sche deepfakes vegnan duvrads per derasar infurmaziuns faussas. Deepfakes pon far ina parita fitg realistica.
