Ils 11-09-2001 èn terrorists sgulads cun dus aviuns en las duas turs schumellinas dal World Trade Center a New York ed han destruì ellas. 2994 persunas, senza las 24 persunas sparidas, han pers lur vita tar quest attentat. Suenter l’emprim schoc han ils Americans decidì da construir danovamain bajetgs sin quest plaz.
Il “World Trade Center” era in areal cun set bajetgs en la citad americana New York. Ils renumads bajetgs da quest areal eran las turs schumellinas (WTC1 + WTC2) ch’eran ils pli auts bajetgs da New York. La pli auta tur (WTC1) cun 110 etaschas mesirava cun l’antenna 527 meters, quai è circa tant sco 10 turs-baselgia ina sin l’autra.
Ils 11 da settember 2001 han terrorists attatgà cun dus aviuns las duas turs schumellinas (WTC1 + WTC2) e destruì ellas. Cura che las turs en crudadas, han ellas sutterrà il terz bajetg dal World Trade Center (WTC3) . Era ils ulteriurs bajetgs (WTC4, WTC5, WTC6 e WTC7) èn crudads ensemen u han stuì vegnir stgarpads giu, perquai ch’els eran donnegiads.
Pir suenter 9 mais era la plazza dal “World Trade Center”, ch’è uschè gronda sco 9 plazzas da ballape rumida. E lura hai gì num: “Tge far cun quest spazi?” Igl ha dà differentas ideas. La populaziun americana avess gì gugent in monument per demonstrar la fermezza da la naziun. L’economia pretendeva bajetgs che custan pauc. Ils survivents giavischavan in monument per las unfrendas e la citad da New York avess gì gugent ina attracziun per carmalar turists. Far plans che plaschevan a tuts n’è betg stà simpel. Ed il grond problem eran ils daners.
Anc 10 onns suenter l’attatga è il World Trade Center in grond plazzal. Planisads èn 5 bajetgs, ina staziun sutterrana, in museum ed in lieu per sa regurdar da las unfrendas da las attatgas.
Enfin oz è dentant construì sulettamain il bajetg 7 World Trade Center (WTC7). Quest bajetg cun 52 etaschas è 228 meters aut. Il pli aut bajetg, 1 World Trade Center (WTC1), n’è anc betg finì dal tut. El vegn ad esser anc pli aut che l’anteriura tur schumellina la pli auta, numnadamain 541 meters cun 105 etaschas.
Sper il bajetg 7 World Trade Center è era finì il lieu che duai regurdar da las unfrendas da las attatgas. Là nua che las turs schumellinas eran, sa chattan ussa duas funtaunas quadras, sfundradas 10 meters en il terren. L’aua cula dals mirs giu, ils nums da las unfrendas da l’attatga èn scrits sin tablas da bronz sin il tschabargal enturn las funtaunas. Il museum n’è anc betg finì.
Ins na sa betg quant che l’entir project da World Trade Center custa. Quintà vegni cun 5 enfin 15 milliardas francs (15’000’000’000.-). Ins na sa er betg cura ch’il project è finì; il pli baud en set onns.