Sch’ins guarda la primavaira sin las pradas sper il vitg u va la stad sin las alps lura ves’ins differentas vatgas. Da quellas cun tachels, brinas, grondas e pitschnas. En Svizra datti oravant tut quatter razzas da vatgas.
I dat era adina dapli accidents cun vatgas sin la pastgira. Ellas attatgas la glieud che vegn memia da manaivel e blesseschan ella fermamain. Co san ins cura ch'ina vatga è privlusa? Guarda sut tge ch'ins sto far per evitar tals accidents.
Razza taclada dal Simmental
Quai è ina razza da vatga che deriva da la Part Sura Bernaisa. 44% da las vatgas ch’i dat en Svizra èn da questa razza. Pia prest la mesadad.
Descripziun:
Las vatgas han in pail alv cun tachels cotschen-brins. La corna, la bucca e las tschaccas (pes) èn cleras.
La vatga ha ina paisa da 700 fin 750 kilos.
Il taur ha ina paisa da 1000 fin 1200 kilos.
Razza brina
La razza brina deriva da la Svizra Centrala ed aveva antruras num razza da Sviz. En Svizra èn radund 40% da las vatgas da questa razza.
Descripziun:
Il pail ha la colur brin fin grisch. La corna, la bucca e las tschaccas èn nairas.
La vatga ha ina paisa da 600 fin 750 kilos.
Il taur paisa 1000 fin 1300 kilos.
La razza da Holstein
Tar la razza da Holstein sa tracti d'ina razza sumeglianta a la razza taclada dal Simmental. Ella deriva dal chantun Friburg. Ozendi èn ellas da chattar in pau dapertut en Svizra. 11% da las vatgas en Svizra èn da questa razza.
Descripziun:
Il pail ha tachels alvs e nairs. La corna, la bucca e las tschaccas èn nairas.
La vatga ha ina paisa da 650 fin 750 kilos.
Il taur paisa 1000 fin 1250 kilos.
Razza alpestra da Hérens
La razza alpestra da Hérens (Hérens - regiun en il chantun Vallais) da vatga chatt’ins plitost mo en las vals franzosas dal Vallais. I sa tracta d’ina tipica razza da las muntognas. Las vatgas èn robustas e zaias. Mo 1% da las vatgas èn da la razza alpestra da Hérens.
Descripziun:
La vatga è pli pitschna e pli robusta. Il pail è brin fin nair. La corna e las tschaccas èn stgir grischas.
La vatga ha ina paisa da 470 fin 520 kilos.
Il taur paisa 650 fin 760 kilos.
Calanda - la pli bella vatga da l'Europa
Ad in campiunadi internaziunal a Verona en l'Italia èsi vegnì premià las pli bellas vatgas da l'Europa. E la vatga Calanda da Morissen è la pli bella vatga giuvna da l'Europa. Nus avain visità ella e ses possessur a Morissen ed avain guardà daco che la vatga lumneziana è ida cun la plima en l'Italia.
Daco fan vatgas muuh
I dat dumondas che paran fitg simplas. Magari uschè simplas ch’ins na vegn gnanc sin l’idea da dumandar quellas... Ina da quellas è: pertge fa in vatga "muuh"?
Co fan las vatgas per franzos?
Tar nus fan las vatgas "muuh". Ma co tuna quai en autras linguas? En tut las linguas vegn quai numnadamain betg ditg tuttina. Qua sut ina selecziun d’intginas linguas enconuschentas e main enconuschentas.
- African: moe-moe
- Albanais: mu
- Algerian: mooooooo
- Bengal: hamba
- Chinais (Mandarin): mu mu
- Danais: muh
- Tudestg: mmuuh
- Englais: moo
- Englais vegl: Oxa hlewð
- Finlandais: ammuu
- Franzos: meuh
- Grec: moo
- Ebraic: moo
- Hindi: mo:-mo:
- Ollandais: boeh
- Islandais: mu
- Talian: muuuuuu
- Giapunais: moo
- Catalan: muuuu
- Corean: um-muuuu
- Croat: muuuu
- Norvegiais: mø
- Portugais: muuuu
- Russ: muu
- Spagnol: muuu
- Svedais: muu
- Thai: maw maw
- Tirc: mooooo
- Ucranais: muuu
- Ungarais: bú