Ina gronda part da l’energia vegn producida cun ovras atomaras. Quellas ovras na produceschan betg mo energia, mabain era rument radioactiv. En Svizra è la Nagra responsabla per la dismessa dal rument radioactiv Mo co funcziuna la producziun d’energia, pertge datti rument radioactiv e daco èsi usche grev da dismetter quel?
Radioactivitad - tge capita
Rument radioactiv
Per far electricitad en ina ovra atomara dovri fists d'uran. Suenter che quels han fatg il servetsch en l’ovra atomara èn quels rument radioactiv che sto vegnir dustà en in lieu provisoric, fin ch’ins ha in’autra soluziun. Pertge il rument radioactiv è fitg malsegir. Umans ed animals pon vegnir malsauns e schizunt murir pervia dals radis radioactivs. Per che nagin saja en privel durant quai viadi ed era durant il temp en il lieu provisoric datti recipients per il rument. Quels sa numnan castor.
Ils Castors en 6 meters lungs, han in diameter da 2,50 meters e paisan cun cuntegn 120 tonnas. Quai è uschè grev sco trais gronds autos da vitgira.
Il recipient vesa ora sco in grond cilinder. La preit vegn fatga ord fier culà. Optimal, perquai che fier culà è fitg ferm e tegn ora bler. La preit d’uschia in recipient è 45 centimeters grossa. En il mantè da fier culà èn plirs recipients pli pigns cun en il rument radioactiv. Serrà vegn cun dus viertgels sura e sut da differentas grossezzas.
Per gie garantir la segirtad ston ils recipients supportar bler. Qua intgins dals criteris:
- Collisiuns ord differentas autezzas e sin differents palantschieus
- Fieus
- Squitsch sut l’aua
Per transportar ils recipients d’in lieu a l’auter vegna quels mess en gronds containers. Quels containers vegnan chargiads sin vaguns da tren e transportads al lieu provisoric.
Ils proxims 40 onns pon ils recipients cun il rument radioactiv star al lieu provisoric enfin ch’ins chatta la soluziun ideala. Pertge nagin, sin l’entir mund, ha chattà fin ussa ina soluziun co ch’ins po dismetter il rument radioactiv senza metter en privel umans e natira.
Co in'ovra atomara funcziunescha pos guardar qua...