Lexicon B - Bulieus e lur funcziun

L'atun pon ins ir a la tschertga da bulieus. Tschertgar bulieus n’è betg uschè simpel. En l’Europa datti rodund 6000 sorts bulieus. Dentant mo var 200 sorts èn bunas per mangiar. Tschertas sorts èn fitg tissientadas. Quant privlus èn bulieus da tissi propi e tge fa il tissi cun l’uman?

Sch'ins va la stad e l'atun per ils guauds enturn u als urs da quels lura ves'ins blers bulieus. Ma co creschan ils bulieus e tge funcziun han els insumma?

Bulieus: delicatessa privlusa

Perquai ch’i dat fitg bleras sorts da bulieus èsi era grev da tegnair in ord l’auter las bleras sorts. Ina buna conuschientscha è impurtant avant ch’ir a tschertgar bulieus. Ina da las impurtantas reglas tar il tschertgar bulieus è: sch’ins n’è betg segir sch’igl è in bulieu ch’è mangiabel, lura èsi da laschar la detta da quel.

Esser segir da tge bulieu ch’i sa tracta

Sch’ins n’è betg segir sch’il bulieu è bun per mangiar, lura pon ins era purtar ils bulieus al controllader da bulieus. Quels èn spezialists e pon giuditgar sch’ins po mangiar il bulieu u betg. Impurtant è da purtar l’entir bulieu (na betg mo il moni u mo il chau). Uschiglio na po il controllader betg identifitgar tge bulieu ch’igl è.

Bulieus enconuschents

Bulieus che vegnan tschertgads il pli savens tar nus èn ils bulieus mellens, bulieu-tschep/chastagnin, murachels, parasols u lura era bovists. Quai è mo ina pitschna selecziun da bulieus ch’i dat tar nus.

Bulieus tissientads

Enconuscher duessan ins era intgins bulieus da tissi. Quel ch’è il pli enconuschent è l’amanita mustgera (bulieu-diavel u era bulieu cotschen). Quai èn ils bulieus cotschens cun ils tachels alvs. I na sa tracta dentant betg d’il bulieu il pli tissientà. L’amanita verda, l’amanita alva e l’amanita conica èn las sorts las pli tissientadas. Sch’ins mangia in da quels bulieus lura mor’ins en il mender cas.

Tissientadas

Ils sintoms d’ina tissientada da bulieus è: avair mal il venter, render/vomitar ed avair la fuira/sfuira. Lura èsi immediat dad ir tar il medi. Sch’ins ha anc rests dal bulieu, lura èn era quels da prender cun ins. Uschia pon experts chattar ora tge bulieu per cumbatter la tissientada.