Il Cussegl dals chantuns na vul savair nagut da lubir da bajegiar enturn clavàs e stallas ordaifer la zona da bajegiar en abitaziuns. La chombra pitschna ha ditg unanim na ad ina moziun ch'ella veva anc gì proponì sezza tschai atun.
Adrian Camartin a Berna. Daco leva il Cussegl dals chantuns insumma lubir da bajegiar ora clavàs?
Adrian Camartin: Quai va enavos sin in'iniziativa ch'il chantun Grischun ha gì inoltrà avant dus onns al Parlament federal. Cun quella leva il Cussegl grond far insatge cunter il problem che adina dapli aclas van en decadenza perquai ch'ellas na vegnan betg pli duvradas per quai ch'ellas eran vegnidas construidas. Vul dir sco stalla ni sco clavà.
Blers possessurs da talas aclas na fan betg pli il pur ed han perquai era nagin interess da mantegnair tals bajetgs.
Sch'ins pudessi dentant bajegiar enturn quels en per exempel abitaziuns da vacanzas fiss quai natiralmain auter. Lura avessan quels bajetgs puspè ina valita ed i vegniss puspè investì.
Per pudair suandar e chapir: Tschai atun han ils parlamentaris el Cussegl dals chantuns anc detg gea a la moziun che leva far pussaivel quai. Ier uss la decisiun unanima “na, na lainsa betg, na lubin nus betg. Tge gianter è schabegià?
Adrian Camartin: La raschun per quella midada è il Cussegl naziunal. Ella proposta da la chombra pitschna steva scrit ch'ils chantuns possian lubir la midada d'utilisaziun da stallas e clavàs che na vegnan betg pli duvrads sche quai na cuntrafetschia betg a las finamiras da la planisaziun dal territori e sch'i dettia per il maun public nagins custs novs ni obligaziuns novas.
Cun quai pudeva era il Cussegl naziunal viver. El ha dentant anc aschentà ina construcziun supplementara che pretenda ina planisaziun regiunala e ch'ils bajetgs transfurmads megliureschian la situaziun generala da la natira, da la cultura, da la cuntrada e da l'agricultura.
Tge è lura qua il problem?
Adrian Camartin: Quellas pretensiuns supplementaras fetschian ei nunpussaivel da lubir ina transfurmaziun d'ina stalla ni d'in clavà en ina chasa abitada. Uschia il tenor el Cussegl dals chantuns. I saja strusch da cumprovar ch'in bajetg transfurmà megliureschi la situaziun general. Insumma saja grev da mesirar quai. Quai sajan tut noziuns betg cleras. Co sto in clavà vegnir bajegiads enturn per ch'el megliureschi la situaziun da - per exempel - la cultura, ni da la natira?
Il Cussegl dals chantuns è perquai vegnids a la conclusiun ch'i saja il meglier da laschar crudar quella moziun enstagl d'acceptar ina proposta che giaja gist ella cuntraria direcziun da l'iniziativa dal Grischun.
Uschia ch'il siemi d'in agen bel culm - mises - prümaran per far vacanza è siemià a fin.
Adrian Camartin: Per il mument schon. Mo quai po anc midar. El decurs da quest atun vegn il Cussegl federal a preschentar ses messadi per la segunda fasa da la revisiun da la lescha per la planisaziun dal territori, quai per bajetgs ordaifer la zona da bajegiar. E gist per quai vai gie tar las stallas e clavàs. Igl n’è ussa betg da spetgar ch'il Cussegl federal vegn là a dar via libra per la transfurmaziun da tals bajetgs en abitaziuns. Il Parlament federal e sias duas cumissiuns vegnan dentant schon anc a lavurar atras la proposta ed integrar las atgnas ideas ed ils agens giavischs en quella revisiun. Qua stetgel jau schon ch'in artitgel sumegliant a la proposta oriunda dal Cussegl dals chantuns vegn discutads ed chatta tut tenor era la via ella lescha definitiva.
Pia datti tuttina anc ina sbrinzla speranza per possessurs d'aclas ch’èn per ir en muschna.
Adrian Camartin: Bain bain. Era sche quella moziun è ida da l'aua giu, en dus enfin trais onns savess ina schliaziun per ils bajetgs ordaifer la zona da bajegiar esser sin maisa. E probabel vegnin nus era a decider davart quella revisiun a l'urna. Igl è gea enconuschent che temas da la planisaziun dal territori èn adina fitg dispitaivlas.