Siglir tar il cuntegn
video
Nivels da perlmut
Or da Meteo dals 22.12.2023.
laschar ir. Durada: 32 Secundas.

Spectacular Nivels da perlmut sur il Tessin

Il pli curt di da l'onn è sa mussà en il nord grisch, en il sid persuenter hai dà nivels giagls. Co sa furman quels?

Cura ch’ils nivels splenduran en tut las colurs, discurran ins da nivels irisads. Il pli savens ves’ins tals effects irisants tar nivels da cirrocumulus u nivels da lentiglias sin la vart da la muntogna ch’è protegida dal vent, sco per exempel tar las Alps. Al tschiel tessinais da venderdi, ils 22 da december, na chaschunan dentant fitg probabel nagins nivels da cirrocumulus il spectacul. Da vesair èn uschènumnads «nivels polars stratosferics», u curt PSCs da l'englais per polar stratospheric clouds.

Cirrocumulus Wolken in Versam, Graubünden
Legenda: Nivels da cirrocumulus cun iris a Valendau l'onn 2020. Fadrina Bundi

PSCs vesan ora fitg sumegliant, n’èn dentant betg da chattar sco cirrocumulus sin in’autezza da var 10 kilometers, mabain sin 22 fin 29 kilometers. En la stratosfera, pia sur la rasada meteorologica, hai fitg pauca vapur d’aua. Nivels polars stratosferics sa cumponan perquai da cristals d'acid sulfuric u d'acid da salpeter. Els naschan pir tar temperaturas d'enturn -80 grads. Ins chatta els perquai surtut en ils territoris polars durant l'enviern.

Ils nivels da PSCs sur la Svizra èn fitg rars. En la Norvegia dal nord, l'Alasca u l'Islanda èn els in pau pli savens da vesair. En tagl pon ins admirar els là durant var 10 dis ad onn.

PSCs decumponan l'ozon

Ils nivels stgars n’èn betg be bel da guardar, els èn era destructivs. Sin la surfatscha dals cristals da nivels datti reacziuns chemicas spezials – per exempel cun clor. Ellas decumponan l'ozon. Quai ha chaschunà d'ina vart la fora d'ozon e da l'autra vart il scumond da la substanza nuschaivla clorofluorocarbon sco med da sfradentar.

Artitgels legids il pli savens