51'000 persunas han participà il matg 2024 a la gronda retschertga «Co vai, Svizra?». Ellas han respundì a var 300 dumondas davart tut ils aspects da la vita quotidiana. La retschertga ha l'institut da perscrutaziun Gfs Berna fatg per incumbensa da la SSR.
Ussa datti resultats detagliads che mussan quant fitg che las respostas dals umens e da las dunnas sa differenzieschan tar ils giuvenils da 16 fin 39 onns. Quai spezialmain en connex cun ils temas toleranza e tractament da las minoritads:
- 63% dals umens giuvens chattan «woke» e «gender» sajan pseudoproblems da citadins bainstants; 54% da las dunnas giuvnas èn da l'avis cuntrari.
- 65% dals umens giuvens chattan ch'ils umans duessan pudair dir tge ch'els pensan, era sch'els offenda auters; 59% da las dunnas giuvnas chattan, quai na duess ins betg.
- 46% da las dunnas giuvnas sa disturba, sch'i vegn fatg ina sgnocca rassistica en lur ravugl d'amias; 74% dals umens giuvens chattan, perquai na va il mund betg en malura.
Sch'i va percunter per l'atgna relaziun d'amur, alura èsi gist il cuntrari cun la toleranza: 64% da las dunnas giuvnas din ch'ellas na possian betg s'imaginar ina relaziun d'amur cun ina persuna che ha cleramain autras vistas politicas ch'ellas; 52% dals umens giuvens n'hajan tenor atgnas indicaziuns nagin problem cun quai. Dunnas giuvnas èn er cleramain pli sensiblas envers quai che auters pensan dad ellas: dus terzs din che quai haja quità ad ellas; 59% dals umens giuvens din ch'ellas na s'occupian betg.
Stress occupa dapli las dunnas
Natiralmain datti er blers secturs, nua che las dunnas giuvnas ed ils umens giuvens èn identics. Per exempel quai che pertutga la cuntentientscha cun la vita en general: Tar domaduas gruppas sa mussa mintgamai circa la mesadad «cuntenta» (nota 8 fin 10 sin ina scala dad 1 fin 10). Sch'i va dentant per giuditgar l'agen futur areguard las finanzas, datti gia puspè ina differenza: In terz dals umens giuvens ha buna speranza, tar las dunnas giuvnas han quai mo 18%.
Tar la tenuta envers la lavur n'èn betg propi cuntrasts che dattan en egl, ma nianzas interessantas. Uschia van 91% da las dunnas giuvnas d'accord cun l'avis ch'il stress ed il tempo da lavur surdumondian adina dapli persunas a la plazza da lavur; tar ils umens giuvens è il consentiment in pau pli pitschen (79%). Gronda è la differenza però tar la decleraziun ch'ins stoppia be lavurar dir, alura possian ins mitschar da la povradad: 56% dals umens giuvens approveschan plitost u dal tuttafatg; 69% da las dunnas giuvnas dian il cuntrari.
Sumegliant èsi cun la politica dal clima: 70% da las dunnas giuvnas chattan ch'ins stoppia en Svizra dar adia a l'aut standard da viver per franar la midada dal clima; ina pitschna maioritad dals umens giuvens s'oppona a quai.
«I dat anc adina avunda parantesas che tegnan ensemen la societad svizra.»
Sch'i dat uschè blera pulvra politica e sociala, na fai betg surstar ch'i na dat er en la generaziun pli giuvna nagina unitad davart l'egualitad da las schlattainas. Vegnan umens e dunnas tractads egualmain en la societad svizra? Trais quarts da las dunnas giuvnas din «na»; 58% dals umens giuvens chattan «gea». In motiv dastgass esser co ch'ins è pertutgà persunalmain: Entant che 57% da las dunnas giuvnas din ch'ellas sajan sezzas gia vegnidas discriminadas pervia da lur schlattaina, è quai tar ils umens giuvens mo tar 18% il cas.
Urs Bieri da Gfs Berna vesa en questas cifras ina «malpazienza creschenta da las dunnas giuvnas cun la situaziun da lur schlattaina». Ellas creschan si en in ambient che di ad ellas: tuttas èn egualas. «Sch'ellas fan però autras experientscha en lur mintgadi, lura reageschan ellas en moda irreconciliabla envers ils privilegiads, damai envers ils umens», di Bieri.
È quai in privel per il sistem politic en Svizra? Qua na fa Bieri nagins quitads. «I dat anc adina avunda parantesas che tegnan ensemen la societad svizra.»