Ils puncts centrals
- La Partida populara svizra ha pudì persvader electuras ed electurs da bunamain tut las autras partidas. Ils Verds han surtut pers electurs als Socialdemocrats.
- En general eran premias da cassas da malsauns e migraziun ils temas relevants. Midada da clima, refurma dal provediment da vegliadetgna ubain relaziuns cun l'UE han plitost pers muntada (en congual cun las elecziuns 2019).
- Mesiras cunter augments da custs en il sectur da sanadad duess avair la pli gronda prioritad en il nov parlament.
PPS gudogna, partidas verdas perdan
La Partida populara svizra ha gudagnà 9 sezs en il parlament. Lur cumpart da las vuschs è creschì sin 27,9% (+2,3%). Tenor la retschertga da Sotomo ha la PPS pudì mobilisar electurs da bunamain tut tschellas partidas. Plinavant haja la PPS era pudì mobilisar novs electurs ed electuras.
La partida verda ha pers surtut votants als socialdemocrats, dentant er ad autras partidas. La partida n'ha era betg pudì mobilisar uschè blera glieud sco avant quatter onns.
En general pon ins dir: las partidas dretgas han pudì «engular» electuras ed electuras da las partidas ch'èn sanestras.
Posiziun da la partida è centrala, betg las cumpetenzas
Il motiv principal dad eleger ina partida è la posiziun politica. Quai vala surtut per las partidas als pols politics. La «cumpetenza da soluziun» – pia sch'ins quinta che las partidas pon insumma schliar quel problem – gioga ina rolla pli bassa. Era la moda e maniera da politisar n'ha nagina gronda influenza – cun excepziun da l'AdC. Quella ha gudagnà intginas electuras ed electurs pervia da lur tenuta da betg polarisar.
Plinavant han bleras persunas elegì partidas cun posiziuns pli extremas ch'ellas sezzas. Uschia èn per var 36% dals electurs dals Verds la partida plitost memia sanestra. Il medem vala tar l'autra vart: 23% da las electuras ed electurs da la PLD e da la PPS pensan che la partida saja plitost memia dretga.
Pli paucs elegian intenziunadamain dunnas
Quest'onn han 26% da las persunas guardà da scriver dapli dunnas in lur glistas d'eleger. Tar las elecziun d'avant quatter onns era quai anc var 33%. Il motiv principal che la cumpart da dunnas en il parlament è sa sbassada, è dentant surtut che la PPS ha conquistà plirs sez – e sin las glistas da la PPS sa chattan dapli umens che dunnas.
Migraziun sco tema decisiv
Ils custs auts per las cassas da malsauns vesa la pli blera glieud sco sfida impurtanta da la politica. I suonda la midada dal clima e la migraziun. Tge che dat dentant in egl: Sch'i va per eleger il parlament era migraziun in factur il pli impurtant – malgrà che bler dapli persunas vesan las cassas da malsauns sco tema pli impurtant.
Quai declera er, daco che la Partida populara svizra ha gudagnà vuschs e sezs en il parlament. Tenor l'enquista da Sotomo han 74% da las electuras ed electurs da la PPS vesì il tema migraziun sco relevant per lur decisiun. Tar nagina autra partida era quest tema in factur relevant.
Electuras ed electurs da la PS, Verda e Verd-liberals han surtut vesì la midada da clima sco factur impurtant. Premias da cassas da malsauns eran surtut impurtantas per persunas ch'elegian l'Allianza dal Center. La PLD è surtut vegnida elegida pervia da temas economics.
Il sistem d'eleger permetta ch'ina partida preschenta pliras glistas e che quellas vegnan colliadas ina cun l'autra. Ed anc mai hai dà uschè bleras glistas sco tar questas elecziun.
Tenor la retschertga da Sotomo haja in terz da las persunas gì difficultads cun las bleras glistas e candidats. Surtut electuras ed electurs da l'Allianza dal Center e dals Verd-liberals eran da quai avis. Quellas partidas han fitg savens duvrà las sutcolliaziuns da las glistas.
Ina maioritad, pia 66% da las persunas, sa giavischas che sutcolliaziuns da glistas vegnan scumandadas. Mintga partida duess mo pli inoltrar ina glista.
Prioritad: Sistem da sanadad
L'enquista da Sotomo ha era dumandà, tgeninas che duain uss esser las pli grondas prioritads dal nov parlament. Surtut il sistem da sanadad para d'esser impurtant.
Tge che las prioritads avessan dad esser, variescha dentant fitg tenor partida preferida. Electuras ed electurs da la PPS vulan rinforzar il dretg d'asil, partidas sanestras surtut realisar la midada energetica.