Ston ins dar si tscherts lieus e tschertas chasas en las muntognas? La presidenta dals chantuns da muntogna Carmelia Maissen ha avertì d'ina «vista scursanida e cinica» da translocar las vals alpinas. Er il professur da l'ETH David Bresch ha intunà ch'igl è ina discussiun che va dasper finanzas er per emoziuns e patria.
En singuls cas possia dar translocaziuns, ha ditg la cussegliera guvernativa grischuna en in'intervista cun la «NZZ am Sonntag». «Nus vegnin franc buc a dar si entiras valladas», ha ditg Maissen. I saja dentant in fatg che la populaziun en las muntognas saja gia dapi adina suttamessa a midadas.
La surfatscha d'abitadi e l'infrastructura sajan s'augmentadas ils ultims onns. Qua tras sajan ils territoris daventads pli vulnerabels, ha ditg Maissen. Ins na dastgia dentant betg emblidar: «Ils davos dis han era mussà che nus avain fatg fitg bler endretg ils davos 50 onns».
Integrar scenaris da clima
Tenor la cussegliera guvernativa vali ussa d'analisar las malauras. Resguardond scenaris dal clima stoppia vegnir evaluà en moda prospectiva nua ch'ils lieus debels èn.
Il stgaudament dal clima na saja fin ussa betg vegnì resguardà per far las chartas da privel, ha ditg il professer da l'ETH Bresch en in'intervista cun la SonntagsZeitung. Quai stoppia sa midar. «Uschè ditg ch'il stgaudament dal clima cuntinuescha, uschè ditg che las evacuaziuns s'augmentan», ha ditg il professur per ristgs meteorologics e climatics. Il fenomen na saja betg nov. Era ils donns s'augmentassan.
Niz emoziunal e finanzial
Sch'il pretsch per mesiras da protecziun renda, na sa laschia respunder pauschalmain per in territori, ha ditg Bresch. La dumonda saja però per situaziuns singulas fitg exponidas. El ha appellà a l'atgna responsabladad: «Ins sto er dumandar sasez sinceramain: pertge sun jau qua, perche pertge hai jau cumprà quest'immobiglia?». Il niz na saja betg mo da quantifitgar finanzialmain, mabain er «fitg emoziunal».
La discussiun da la translocaziun vegnia manada ord optica unicamain monetara, ha Maissen crititgà. Ina translocaziun saja ina greva intervenziun per las persunas pertutgadas che bandunian lur patria, ha ditg la presidenta da la conferenza da las regenzas dals chantuns Uri, Sursilvania, Sutsilvania, Glaruna, Appenzell dadens, Grischun, Tessin e Vallais.
Ultra da la populaziun da muntogna na vegn er betg observada la prestaziun dals territoris da muntogna per tut il pajais: la producziun d'electricitad, l'infrastructura da traffic e da provediment sco er ils territoris da recreaziun. L'urbanisaziun decentrala saja fixada en la constituziun federala. «Perquai stuain nus far tut quai ch'è pussaivel e raschunaivel che quai resti uschia», ha Maissen detg.
